Tập trung triển khai nhiều giải pháp trong thời gian tới

Vận chuyển rác thải về bãi rác An Hiệp, huyện Ba Tri. Ảnh: Trọng Ân

Giải pháp tổng thể lâu dài

Theo ThS. Võ Văn Ngoan - Trưởng phòng Quản lý môi trường và biến đổi khí hậu thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường, để phấn đấu đến năm 2025 đạt các chỉ tiêu về quản lý CTRSH theo Nghị quyết Đại hội XI Đảng bộ tỉnh, nhiệm kỳ 2020 - 2025 cần có giải pháp tổng thể lâu dài là: Đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường (BVMT) nói chung và quản lý CTRSH nói riêng. Quy hoạch và đầu tư khu liên hợp xử lý chất thải rắn (CTR) của tỉnh, từng bước đóng cửa các bãi chôn lấp rác thải cấp huyện chuyển thành trạm trung chuyển, vận chuyển rác thải các khu liên hợp để xử lý. Khu liên hợp xử lý CTR tập trung với quy mô, công suất và công nghệ phù hợp, đảm bảo nhu cầu xử lý hiệu quả, không gây ô nhiễm môi trường. Hoàn thiện hệ thống các quy định, chính sách về quản lý CTRSH phù hợp với tình hình phát triển của tỉnh, với các quy định hiện hành, đặc biệt là Luật BVMT năm 2020 và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành Luật BVMT.

Tỉnh tiếp tục tích hợp nội dung quản lý CTR tỉnh vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, huyện. Trong đó, có bổ sung mạng lưới các trạm trung chuyển rác, các điểm tập kết rác thải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật về BVMT theo quy định. Điều chỉnh giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải (XLRT) phù hợp theo điều kiện thực tế. Từng bước có lộ trình tiến đến mức thu đủ chi cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”. Xây dựng quy định điều kiện, tiêu chuẩn công nghệ, chính sách ưu đãi để kêu gọi đầu tư. Vận dụng các chính sách khuyến khích đối với các hoạt động trong lĩnh vực BVMT (Nghị định số 69/2008/NĐ-CP). Xây dựng quy định hoặc hướng dẫn phân loại rác tại nguồn; sổ tay hướng dẫn quản lý rác thải.

Tăng nguồn lực tài chính cho công tác BVMT. Tăng đầu tư và chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước cho công tác BVMT và quản lý CTRSH. Đảm bảo chi sự nghiệp môi trường, ít nhất 1% tổng chi cho ngân sách hàng năm và từng bước tăng dần qua các năm. Tăng cường nguồn vốn đầu tư cho sự nghiệp BVMT, ưu tiên đầu tư xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hoặc các điểm nóng về ô nhiễm môi trường thuộc lĩnh vực công ích (bãi chôn lấp rác tập trung...). Xây dựng và thực hiện các cơ chế, chính sách, biện pháp cụ thể để khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư vào công tác BVMT và quản lý CTRSH. Có kế hoạch và từng bước triển khai hiệu quả chương trình phân loại CTRSH tại nguồn. Thúc đẩy giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, xử lý CTRSH kết hợp với thu hồi năng lượng, nhằm tiết kiệm tài nguyên, hạn chế ô nhiễm môi trường.

Cải tạo, nâng cấp các bãi chôn lấp CTRSH không hợp vệ sinh, các khu vực bị ô nhiễm, suy thoái do CTR đảm bảo yêu cầu BVMT. Tăng cường khả năng phân loại, tái chế, tái sử dụng và ủ phân compost, nhằm giảm tối đa lượng rác thải được xử lý bằng hình thức chôn lấp trực tiếp dưới 30%. Xử lý triệt để, ngăn chặn kịp thời các bãi chôn lấp rác tự phát. Từng bước xóa bỏ các bãi rác cấp xã, bãi rác tạm thay vào đó là đầu tư xây dựng điểm tập kết, trạm trung chuyển rác đảm bảo đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Về lâu dài, kêu gọi đầu tư xây dựng khu liên hợp xử lý CTR hoặc nhà máy xử lý CTR cấp tỉnh. Từng bước đóng cửa các bãi chôn lấp rác cấp huyện sau khi đã được lấp đầy hoặc chuyển sang đầu tư xây dựng trạm trung chuyển rác.

Tăng cường tuyên truyền, xử lý vi phạm

Tỉnh tăng cường tổ chức các buổi tập huấn, phổ biến những văn bản quy phạm pháp luật mới, những cơ chế, chính sách mới như Luật BVMT năm 2020, các văn bản hướng dẫn, thi hành Luật BVMT năm 2020 và các văn bản thực thi các quy định do tỉnh ban hành; đặc biệt cho các cán bộ môi trường cấp huyện, cấp xã và tổ trưởng tổ nhân dân tự quản, trưởng ấp. Từ đó, góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, kiến thức pháp luật về quản lý CTRSH và kinh nghiệm giải quyết các vấn đề từ thực tiễn tại địa phương.

Đồng thời, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành, cơ quan đoàn thể chính trị - xã hội, địa phương từ cấp tỉnh đến cấp huyện, cấp xã, nhất là đến từng ấp, tổ nhân dân tự quản... bằng nhiều hình thức: tuyên truyền, giáo dục, vận động, thuyết phục người dân thông qua phương tiện truyền thông và tiếp xúc trực tiếp tại các buổi họp tổ hoặc tiếp xúc cử tri...

Tăng cường thanh tra, kiểm tra (định kỳ hoặc đột xuất) việc thực hiện các quy định về quản lý CTRSH, nhằm phát hiện, chấn chỉnh kịp thời những yếu kém, sai phạm và xử lý nghiêm minh các vi phạm. Giám sát thi hành thông qua HĐND các cấp, MTTQ tại địa phương, nhất là vai trò giám sát xã hội của các cơ quan truyền thông, các tổ chức xã hội và người dân đối với việc tuân thủ các quy định về quản lý CTRSH. Thanh tra, kiểm tra việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo liên quan đến quản lý CTRSH của các cơ quan có thẩm quyền khi thực thi nhiệm vụ. Qua đó, chấn chỉnh kịp thời những khuất tất, sai phạm và xử lý nghiêm minh các vi phạm, cũng như đảm bảo các khiếu nại, tố cáo được giải quyết kịp thời, dứt điểm và đúng pháp luật.

Xây dựng khu liên hợp xử lý chất thải rác

Cũng theo ThS. Võ Văn Ngoan, Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 và định hướng đến năm 2050, về quy hoạch XLRT, tỉnh có 3 khu XLRT tập trung, gồm: Khu XLRT cho khu vực đô thị phía trên (XLRT của huyện Chợ Lách, Mỏ Cày Nam, Mỏ Cày Bắc, Châu Thành, Giồng Trôm và TP.  Bến Tre) tại xã Hữu Định, huyện Châu Thành mở rộng trên nền Nhà máy XLRT Bến Tre cũ (với tổng diện tích khoảng 21,24ha) và vị trí tại xã An Thạnh, huyện Mỏ Cày Nam (tổng diện tích 22ha). Trong đó, giai đoạn 2024 - 2025 sẽ mở rộng thêm 3,24ha đầu tư tái cơ cấu Nhà máy XLRT Bến Tre (tại xã Hữu Định). Khu còn lại (xã An Thạnh) để dự phòng rác thải cho tỉnh, đưa vào quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện. Đến giai đoạn năm 2025 hoặc sau năm 2025 đề xuất giải phóng mặt bằng khoảng 10ha để làm phương án dự phòng rác thải của tỉnh (trong trường hợp nhà máy xử lý rác của tỉnh ngưng hoạt động sửa chữa hoặc gặp sự cố trong hoạt động không thể tiếp nhận rác thải của tỉnh). Đồng thời, tạo mặt bằng sạch mời gọi đầu tư XLRT công nghiệp, nguy hại và khu chứa bùn thải (đổ thải bùn thải từ nạo vét cống rãnh đô thị, bùn từ hệ thống xử lý nước thải).

Khu liên hợp XLRT cho khu vực kinh tế ven biển 20ha (định hướng cho phát triển hướng Đông của tỉnh sau năm 2030, định hướng đến năm 2050) được mở rộng trên nền bãi rác An Hiệp, huyện Ba Tri. Trong năm 2023 đã mở rộng thêm 3ha, nâng tổng diện tích lên hơn 7ha. Giai đoạn năm 2024 - 2025, tiếp tục mở rộng thêm hơn 4ha. Giai đoạn 2026 - 2030 sẽ mở rộng đủ diện tích theo quy hoạch, kêu gọi đầu tư nhà máy XLRT An Hiệp để xử lý CTRSH, CTR công nghiệp thông thường, chất thải nguy hại…

 Trần Quốc