Trầm cảm, căn bệnh không khó dự phòng

Khi những cảm xúc tiêu cực như buồn chán, thất vọng, bi quan, tự ti kéo dài, dai dẳng hoặc trở nên đủ nghiêm trọng để cản trở những hoạt động bình thường, chúng được coi là triệu chứng của một loại bệnh tâm thần, thường được gọi là “trầm cảm lâm sàng”. Ngày nay khoa học đã chứng minh có sự rối loạn bất thường các hóa chất trong não khi mắc bệnh trầm cảm, nhưng nguyên nhân thực tế của trầm cảm vẫn đang được các nhà khoa học nghiên cứu.

Trầm cảm là căn bệnh không phân biệt tuổi, giới tính, thành phần kinh tế - xã hội, mọi cá nhân đều đứng trước nguy cơ trầm cảm. Tuy nhiên, người ta nhận thấy những sang chấn về tâm lý, áp lực xã hội, yếu tố gia đình có ảnh hưởng đến khởi phát bệnh trầm cảm. Cụ thể, trong nhiều nghiên cứu đã ghi nhận những người có người thân mắc bệnh trầm cảm (đặc biệt là trực hệ), mồ côi, có thu nhập thấp, đông con, ly thân, ly dị, sử dụng chất gây nghiện, đang mang thai hoặc vừa mới sinh con… tỷ lệ trầm cảm cao hơn những nhóm người không có các yếu tố trên. Từ đó, không khó để nhận định bệnh trầm cảm là một bệnh của thời đại, khi cuộc sống trở nên dồn dập, hối hả và con người luôn chịu sức ép từ đó.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu gây khuyết tật (đo bằng chỉ số YLDs), khoảng 50% số ca tự tử mang chẩn đoán chính về trầm cảm, 23% bệnh nhân trầm cảm báo rằng tình trạng sức khỏe nghiêm trọng khiến họ nằm liệt giường. Chi phí tổn thất do trầm cảm, đặc biệt là chi phí bị mất do suy giảm chức năng nghề nghiệp của bệnh nhân, lớn hơn chi phí của nhiều bệnh phổ biến khác.

Không khó phát hiện và dự phòng

Để chẩn đoán chính xác trầm cảm, phải có sự thăm khám của bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nhưng để tầm soát, phát hiện sớm hoặc tự đánh giá sức khỏe tâm thần của bản thân, chúng ta có thể tự làm các test tâm thần hoặc khi bản thân có một trong các dấu hiệu sau thì nên sớm đến gặp bác sĩ tâm thần để được tư vấn và điều trị như: buồn chán kéo dài, không quan tâm đến mọi thứ xung quanh, không thích thú những sở thích trước đây, mất ngủ hoặc ngủ nhiều, lúc nào cũng mệt mỏi, không có khả năng suy nghĩ, giảm khả năng ra quyết định hoặc cảm thấy bản thân vô dụng, tự ti thậm chí nghĩ đến cái chết.

Trầm cảm không phải là một bệnh không có thuốc điều trị, tuy nhiên hóa dược chỉ thể hiện hết vai trò khi các yếu tố tâm lý được kiểm soát, do đó, phải giữ cho bệnh nhân một tâm lý thoải mái, tránh lo âu, căng thẳng và tin tưởng điều trị mới hy vọng mang lại hiệu quả trong việc phục hồi sức khỏe. Đây là một thực trạng của ngành tâm thần nói chung và Bệnh viện Tâm thần Bến Tre nói riêng, khi có rất nhiều bệnh nhân mắc trầm cảm không tin mình bị bệnh trầm cảm mà đến khám ở rất nhiều chuyên khoa thực thể khác, rồi khi bệnh không thuyên giảm làm gia tăng thêm áp lực về tâm lý và gánh nặng kinh tế, một vòng lẩn quẩn khó thoát ra.

Như đã đề cập, vấn đề tâm lý ảnh hưởng rất nhiều đến trầm cảm, do đó cách dự phòng hiệu quả trầm cảm là vệ sinh tâm thần, có chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, cân bằng cuộc sống giữa công việc - gia đình - xã hội, có thời gian dành cho sở thích cá nhân và hoạt động ngoài trời, vận động thể lực phù hợp, có cái nhìn tích cực về các biến cố cuộc sống cũng như những thành công, thất bại trong xã hội. Bên cạnh đó, việc tránh xa các thói quen xấu như thức khuya, lạm dụng chất gây nghiện như rượu, bia, ma túy, thuốc lá… cũng làm giảm nguy cơ trầm cảm.