Hiện nay, nhu cầu cải tạo, xây dựng nhà ở của người dân TP. Bến Tre ngày càng tăng. Tình trạng xây nhà không giấy phép hoặc trái phép cũng xảy ra khá nhiều với những nguyên nhân khác nhau. Đa số các trường hợp vi phạm là do nhận thức pháp luật của người dân còn hạn chế, trong đó có cả trường hợp chủ nhà biết không đủ điều kiện được cấp giấy phép xây dựng (GPXD) nhưng vẫn âm thầm “vượt đèn đỏ”. Việc xây nhà không phép đã ảnh hưởng đến quy hoạch xây dựng chung, làm mất vẻ mỹ quan đô thị và dẫn đến hậu quả pháp lý rất lớn khi xảy ra tranh chấp hay bồi thường thiệt hại.
Công trình xây dựng của ông T (Bình Phú) không GPXD và vượt chỉ giới
xây dựng.
* Lén lút xây nhà, chấp nhận đóng tiền phạt
Theo thống kê của Đội Trật tự đô thị (Đội TTĐT) - Phòng Quản lý đô thị (QLĐT) TP. Bến Tre: Năm 2011, trên địa bàn thành phố xảy ra 79 trường hợp vi phạm trong lĩnh vực xây dựng; trong đó, có 60 trường hợp không GPXD, 19 trường hợp sai GPXD; tổng số tiền xử phạt 527 triệu đồng (mức phạt cao nhất 20 triệu đồng/trường hợp). Tính từ ngày 1-1-2012 đến 5-4-2012, Phòng QLĐT tham mưu cho UBND thành phố xử phạt hành chính 9 trường hợp xây nhà không GPXD với số tiền phạt 50 triệu đồng. Có thể kể trường hợp của bà N (phường Phú Tân), xây nhà trọ không GPXD, khi Đội TTĐT kiểm tra (tháng 5-2011), bà trình bày lý do xây nhà tạm (nhà cấp 4) vì không biết nên không xin giấy phép. Hoặc trường hợp của bà D (phường Phú Khương): xây nhà trong hẽm, trong quá trình thi công, biết đã vượt chỉ giới hẽm nhưng bà vẫn lén lút xây dựng mà không xin phép; khi Đội TTĐT kiểm tra và UBND phường lập biên bản xử phạt, bà D chấp hành đóng tiền phạt. Gần đây, ngày 11-4-2012, Đội TTĐT kiểm tra đối với trường hợp xây nhà không GPXD, vượt chỉ giới xây dựng (tọa lạc tại xã Bình Phú, trên đường vào cầu Hàm Luông) do ông N.H.T làm chủ đầu tư; bước đầu, UBND TP. Bến Tre đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 10 triệu đồng và đang tiến hành áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.
Ông Võ Tấn Long - Đội trưởng Đội TTĐT cho biết: “Trên địa bàn TP. Bến Tre, các trường hợp vi phạm trong lĩnh vực xây dựng xảy ra thường là vượt chỉ giới xây dựng. Chủ nhà lén lút thi công, ngay cả vào ban đêm, khi Đội TTĐT kiểm tra phát hiện vi phạm thì công trình đã cơ bản hoàn thành. Trong từng trường hợp và hoàn cảnh cụ thể, Đội có ý kiến đề xuất để cấp trên xem xét”. Theo ông Long, đối với trường hợp vi phạm do chủ nhà không còn diện tích xây dựng (sau khi trừ chỉ giới), người vi phạm phải làm đơn yêu cầu xin được “tạm” sử dụng hiện trạng xây dựng và cam kết không tái phạm, không đòi bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Ngoài bị xử phạt vi phạm hành chính, người vi phạm còn bị chính quyền địa phương giám sát chặt chẽ để ngăn ngừa việc tái phạm; nếu có, họ sẽ bị xử phạt rất nặng và buộc phải tháo dỡ công trình theo quy định của pháp luật.
* Phối hợp đồng bộ các biện pháp để ngăn chặn tình trạng xây nhà không GPXD
Ngay từ khi Chính phủ ban hành Nghị định 23 (ngày 27-2-2009), quy định “Về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng; kinh doanh bất động sản; khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; quản lý phát triển nhà và công sở”, Phòng QLĐT đã tham mưu cho UBND TP. Bến Tre tổ chức tuyên truyền, thực hiện nghị định này dưới nhiều hình thức: hội nghị triển khai, phát hành tờ bướm tuyên truyền đến tổ nhân dân tự quản, tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng… Dù mức xử phạt rất cao nhưng vẫn còn tình trạng xây nhà không phép (trong đó, nguyên nhân chủ yếu là do người vi phạm biết mình đã vượt chỉ giới xây dựng nhưng vẫn “vượt đèn đỏ”).
Ông Huỳnh Vĩnh Khánh - Trưởng Phòng QLĐT chia sẻ: “Trong công tác quản lý công trình hạ tầng đô thị, Phòng đã tiến hành kiểm tra rất nghiêm và tham mưu cho UBND thành phố xử phạt nặng, nhưng rải rác vẫn còn tình trạng xây nhà không GPXD hoặc trái phép. Nhằm ngăn chặn tình trạng xây nhà không phép, Phòng đã phân công cán bộ có trách nhiệm kiểm tra (kể cả những ngày lễ, nghỉ) nhưng do lực lượng quá mỏng nên không thể kiểm soát hết được toàn địa bàn”. Ngoài khó khăn nêu trên, công tác QLĐT ở cấp xã, phường còn bị hạn chế do chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đúng mức (chưa thực hiện đúng thẩm quyền theo Nghị định 180 ngày 7-12-2007 của Chính phủ, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Xây dựng về xử lý vi phạm trật tự xây dựng đô thị).
Theo ông Khánh, để góp phần ngăn chặn tình trạng xây nhà không GPXD và trái phép tại TP. Bến Tre, Phòng QLĐT thành phố sẽ tiếp tục thực hiên nghiêm, chặt chẽ khâu cấp GPXD và tiến hành kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Bên cạnh đó, Phòng QLĐT rất cần sự hỗ trợ của ngành chức năng trong công tác tuyên truyền và sự phối hợp tích cực của chính quyền địa phương xã, phường trong việc tổ chức giám sát và xử lý các trường hợp vi phạm.
