Để trẻ em an toàn trong thế giới công nghệ số

Diễn đàn trẻ em là nơi trẻ được nêu nhiều ý kiến, thắc mắc và được giải đáp. Ảnh: T. Thảo

“Nghiện” smart phone

Trong số 110 trẻ em tham dự Diễn đàn trẻ em năm 2018, khi được hỏi “Ở đây bạn nào chưa có smart phone thì giơ tay lên?”, chỉ một vài cánh tay thưa thớt giơ lên và đó là trẻ đang sống tại Trung tâm Bảo trợ xã hội, Làng Trẻ em SOS. Hầu hết trẻ em ngày nay đều được gia đình trang bị smart phone. Chị Nguyễn Thị Hồng, có con học lớp 9, cho biết: “Smart phone bây giờ cũng rẻ tiền, mình trang bị cho con để dễ liên lạc với con và con trao đổi việc học tập với bạn bè”.

Mặc dù nhiều trường học không cho học sinh mang điện thoại hoặc không được sử dụng điện thoại trong trường nhưng nhiều em vẫn lén mang theo khi vào lớp. Tuy nhiên, cái khó nhất là quản lý việc sử dụng smart phone của trẻ ngoài giờ học ở trường. Trẻ nghiện game, nghiện facebook… đang trở thành phổ biến trong thế giới công nghệ số ngày nay. Lý giải nguyên nhân trẻ nghiện facebook, chị Lâm Như Quỳnh - Phó bí thư Tỉnh Đoàn nói: Sử dụng nhiều lần sẽ thành thói quen, thói quen ấy lặp đi lặp lại nhiều lần thì sẽ thành nghiện. Trẻ chỉ nghĩ đơn giản thích facebook thì sử dụng, facebook đáp ứng nhu cầu tinh thần kết nối bạn bè, tìm kiếm thông tin. Có khi là để chứng tỏ bản thân “anh hùng bàn phím” của trẻ. Từ thích cho tới nghiện là do sử dụng thường xuyên, một thiết bị smart phone ai cũng có, đem theo kè kè bên người, lâu dần trở thành thói quen.

Ông Nguyễn Minh Lập - Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cho rằng, smart phone không có lỗi, lỗi là do người sử dụng, chúng ta đã lạm dụng nó, sử dụng quá nhiều thời gian. Ông Lập nhắc nhở phụ huynh phải nêu gương: “Nếu phụ huynh cũng sử dụng smart phone nhiều quá thì con em sẽ đi theo vết đổ”.

Cách quản lý hiệu quả

Trẻ đặt câu hỏi, cha mẹ có vi phạm quyền riêng tư khi quản lý trẻ sử dụng smart phone? Bà Trịnh Thị Thanh Bình - Phó chủ tịch Hội Bảo vệ nạn nhân chất độc da cam/dioxin - Bảo vệ quyền trẻ em thông tin: “Khi nuôi con cha mẹ có quyền bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ. Cái gì có thể dẫn đến rủi ro không đảm bảo an toàn, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ thì cha mẹ có quyền can thiệp. Nhưng can thiệp phải đúng mức, đúng cách, không làm cho các em cảm thấy bị xúc phạm, áp chế”.

“Không thể cấm đoán, chửi mắng, đánh đập, ngắt mạng mà chỉ nên theo dõi để biết con mình giao tiếp với ai, có nguy cơ cao không. Theo dõi để biết con mình truy cập, tải các chương trình có lợi hay không, có bạo lực, có ảnh hưởng không tốt, cha mẹ có quyền trao đổi với con mình để sử dụng smart phone sao cho có lợi. Thỏa thuận, thống nhất thời gian sử dụng hợp lý với trẻ, tránh sử dụng quá nhiều làm ảnh hưởng đến học tập, vui chơi của trẻ. Đây là lĩnh vực rất nhạy cảm, cha mẹ có thẩm quyền, trách nhiệm là người giám hộ cần đảm bảo những gì tốt nhất cho trẻ” - bà Bình nói thêm.

Làm gì để bảo vệ bản thân khi sử dụng facebook, internet? Câu trả lời được đại diện Sở Thông tin và Truyền thông khuyến cáo: Chỉ nên kết bạn với người quen, facebook có công cụ báo về đối tượng sử dụng giả mạo, hãy vào chức năng đó và nhập đối tượng muốn kết bạn mà mình nghi ngờ, facebook sẽ xác minh và chặn đối tượng đó.

Để “cai nghiện” thành công

Một diễn giả có uy tín tham gia diễn đàn đã kể về kinh nghiệm của bản thân khi giúp con cai nghiện game thành công. Diễn giả là một người mẹ, bà thường xuyên vắng nhà vì công việc, một ngày bà bất ngờ khi được người thân cho biết con bà đã nghiện game, cháu chỉ mới lớp 6. Bà nói: “Cháu đã tự nhận “con nghiện game, con thích trốn đi chơi game, má muốn con không đi chơi game thì cứ đóng cửa nhốt con” và tôi đã tìm ra cách giúp con cai nghiện game thành công. Sau đó cháu có thành tích học tập tốt và thi đậu vào Trường THPT Chuyên Bến Tre”. 

Người mẹ kể: “Việc cai nghiện game cha mẹ và các con cùng bàn bạc sẽ rất hay chứ không nên mang tính cưỡng bức. Tôi rủ con chơi một loại nhạc cụ, đi bơi, cùng con chơi cầu lông. Tôi tìm nơi cho cháu học đàn, sắp xếp thời gian vào học đàn và chơi thể thao để cháu không còn nhớ đến game nữa. Nay dù lớn, các sở thích chơi đàn, chơi thể thao vẫn theo cháu. Con tôi đã thoát được sự lệ thuộc vào mạng”. Sự quan tâm của gia đình hướng con theo năng khiếu, sở thích để các em không phụ thuộc vào mạng internet, vào smart phone mà bỏ bê việc học, không rèn luyện thân thể, bỏ qua các kỹ năng cần thiết.

Để cai nghiện game, facebook, trẻ em hãy cùng cha mẹ, thầy cô suy nghĩ những việc có lợi cho mình nhất và dành thời gian để phát triển các kỹ năng bản thân, dành thời gian cho sinh hoạt tập thể, học hành, rèn luyện thân thể.

Ông Nguyễn Minh Lập - Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội khuyến cáo: “Từng địa phương cần tổ chức diễn đàn cụ thể để nhiều học sinh, thanh thiếu niên tham gia tìm hiểu và hạn chế việc sử dụng smart phone. Thực tế đã cho thấy, trẻ ở Làng SOS không có smart phone, không nghiện game, nhóm sống trong gia đình tất cả đều có smart phone và trong số đó có em nghiện game. Đừng để chỉ trong Tháng hành động vì trẻ em chúng ta mới nói điều này mà hãy đưa chủ đề “Vì cuộc sống an toàn, lành mạnh cho trẻ em trong thế giới công nghệ số” vào trường học, đưa vào thôn xóm, mong địa phương, ngành, đoàn thể, trường học chung tay để làm việc này.

Thạch Thảo (ghi)