Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên

Sức khỏe sinh sản (SKSS) vị thành niên, thanh niên (VTN, TN) là một trong những yếu tố quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi. Xác định tầm quan trọng đó, Tháng hành động quốc gia về dân số năm 2018 có chủ đề “Chăm sóc SKSS VTN, TN vì tương lai giống nòi” nhằm hướng đến nhóm dân số từ 10 - 24 tuổi.

Góc truyền thông dân số - kế hoạch hóa gia đình tại Trạm y tế xã An Ngãi Trung (Ba Tri). Ảnh: PH. Hân

Thách thức trong công tác dân số

Kết quả điều tra quốc gia trên 9.768 thanh thiếu niên trong độ tuổi 10 - 24 ở 8 tỉnh và thành phố, thanh thiếu niên vẫn thiếu kiến thức và thực hành về chăm sóc SKSS. Có 7,8% thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 15 - 18 đã quan hệ tình dục trước 15 tuổi và chỉ có 54% thanh thiếu niên có sử dụng biện pháp tránh thai trong lần quan hệ tình dục đầu tiên. Tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai không liên tục là 40,5%; trong đó 10,4% là do thất bại của biện pháp tránh thai.

Theo số liệu báo cáo của Vụ Sức khỏe bà mẹ - trẻ em (Bộ Y tế), tình trạng phá thai ở Việt Nam đang ở mức rất cao với 250 - 300 ngàn ca mỗi năm. Theo số liệu báo cáo chưa đầy đủ năm 2017, cứ 1.000 ca phá thai có 15 trường hợp ở độ tuổi VTN.

Trước thách thức đó, Tháng hành động quốc gia về dân số năm nay với chủ đề: “Chăm sóc SKSS VTN, TN vì tương lai giống nòi” với thông điệp chăm sóc SKSS VTN,TN không chỉ là việc hướng dẫn các biện pháp tránh thai hay sinh hoạt tình dục an toàn, công tác chăm sóc SKSS tiền hôn nhân còn nhằm các mục đích hết sức thiết thực và to lớn, đó là chuẩn bị tâm sinh lý để xây dựng một gia đình hạnh phúc cả về thể chất lẫn tinh thần, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của con người trong xã hội. Điều này cần được toàn xã hội, mọi người dân nhận thức và góp phần thực hiện.

Phó chi cục trưởng Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình Đỗ Kiên Trinh cho rằng, trẻ VTN, TN có đặc điểm tâm sinh lý đặc thù như thích thử nghiệm những điều mới mẻ, thích khám phá năng lực bản thân. Với những đặc điểm này, lứa tuổi các em đối mặt với những thách thức cũng như nguy cơ, nếu không được quan tâm, chỉ bảo đúng cách sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ lệch lạc về đạo đức, lối sống, học tập, khả năng phát triển tương lai, sự nghiệp của các em, đặc biệt tác động rất lớn tới chất lượng dân số của toàn xã hội.

Thời gian qua, dù đã có nhiều nỗ lực trong công tác tuyên truyền, giáo dục, song tình trạng quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục không an toàn, mang thai ngoài ý muốn và phá thai không an toàn, nguy cơ lây nhiễm bệnh lây truyền qua đường tình dục, nhiễm HIV ở VTN, TN vẫn có xu hướng tiếp diễn trên địa bàn tỉnh.

Bà Đỗ Kiên Trinh cho biết, VTN, TN là giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi trẻ con sang làm người lớn, có nhiều điều các em chưa nhận thức hết được tầm quan trọng cũng như những nguy hiểm mà các em có thể gặp phải như mang thai ngoài ý muốn, mắc các bệnh viêm nhiễm đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, phá thai không an toàn.

Thực tế, khi tiếp xúc, giáo dục cho VTN, TN thì mọi người đều có ý e dè, né tránh không muốn nhắc đến nội dung chăm sóc SKSS, trong khi chính đối tượng này lại rất cần được hướng dẫn đầy đủ và sâu sắc. Do thiếu hiểu biết về tình dục an toàn và chăm sóc SKSS, nhiều VTN, TN đã phải gánh chịu những biến chứng nặng nề, đặc biệt là đối với nữ, về việc nạo phá thai không an toàn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của các em mà còn ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của tuổi mới lớn, tới sức khỏe và những nguy cơ vô sinh có thể gặp phải trong sự phát triển cơ thể lứa tuổi VTN, TN.

Những hành động thiết thực

Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về dân số, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình đã phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức 9 cuộc tuyên truyền cho gần 1.500 đối tượng là trưởng ấp, khu phố ở 9 huyện, thành phố về các vấn đề liên quan công tác dân số. Trong đó, tuyên truyền chủ đề, khẩu hiệu Tháng hành động, báo cáo chuyên đề Nghị quyết số 21 của Ban Chấp hành Trung ương về công tác dân số trong tình hình mới. Bên cạnh đó, các huyện lồng ghép việc đánh giá Đề án duy trì mức sinh thấp hợp lý 2015 - 2020, trong đó tập trung giải quyết 3 vấn đề: giải quyết mức sinh thấp, giảm sinh con thứ 3, hàng năm tăng bình quân 5% số bà mẹ sinh 2 con.

Ngoài ra, nhiều mô hình chăm sóc SKSS VTN, TN; mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân được duy trì và nhân rộng tại các địa bàn trên toàn tỉnh đã phần nào đáp ứng nhu cầu của các bạn trẻ và phát huy hiệu quả tích cực. Hàng năm, các ngành, Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình phối hợp với huyện đoàn, phòng giáo dục và đào tạo các huyện tổ chức hội thi tìm hiểu kiến thức về dân số, chăm sóc SKSS VTN trong các trường trên địa bàn toàn tỉnh; nội dung truyền thông tập trung về chăm sóc SKSS - kế hoạch hóa gia đình và các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho các đoàn viên, TN. Từ đó, giúp các em học sinh có thêm kiến thức về dân số, chăm sóc SKSS.

Bà Đỗ Kiên Trinh cho hay, chủ đề Tháng hành động quốc gia về dân số năm 2018 nhằm kêu gọi đoàn viên, TN hãy chủ động tìm hiểu và tự mình chăm sóc sức khỏe cho bản thân và hãy là một tuyên truyền viên tích cực để góp phần giúp đỡ, tuyên truyền cho các em đang còn ở lứa tuổi VTN về vấn đề SKSS và định hướng cho các em có một lối sống đẹp; bày tỏ mong muốn gia đình và xã hội hãy thông cảm, chia sẻ, tôn trọng, ứng xử đúng với VTN; hướng dẫn các em trong mối quan hệ xã hội; cung cấp, hỗ trợ để các em tìm hiểu những kiến thức về giới tính/tình dục và SKSS nhằm giúp các em hiểu đúng về chính cơ thể của mình, kiến thức bảo vệ SKSS; tạo một môi trường bình đẳng để các em trưởng thành.

Hoàng Oanh - Phan Hân