Đề xuất quy định cơ chế xử lý chồng chéo giữa thanh tra, kiểm toán, kiểm tra và giám sát

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi - Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Bến Tre phát biểu.

Tham gia thảo luận tại Hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi - Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại Quốc hội tỉnh Bến Tre có ý kiến đối với dự thảo Luật.

Thứ nhất, về nguyên tắc hoạt động thanh tra

Tại khoản 3 Điều 4 của dự thảo Luật quy định: “Không được trùng lặp về phạm vi, thời gian giữa các cơ quan thanh tra, giữa cơ quan thanh tra với cơ quan Kiểm toán Nhà nước; đồng thời, không được trùng lặp trong việc thực hiện quyền khi tiến hành thanh tra”.

Đại biểu Quốc hội bày tỏ sự đồng tình với ý kiến của một số đại biểu Quốc hội phát biểu trước, cũng như báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về nguy cơ chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, kiểm tra, giám sát, nhất là trong bối cảnh sắp tới khi thực hiện việc sắp xếp lại tổ chức hệ thống cơ quan thanh tra. Cụ thể, việc không còn tổ chức thanh tra chuyên ngành tại các Bộ, sở sẽ dẫn đến việc tăng cường các hoạt động kiểm tra chuyên ngành. Đồng thời, các hoạt động giám sát của cơ quan dân cử và của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cũng sẽ tiếp tục được triển khai mạnh mẽ.

Từ những thực trạng trên, có thể dẫn đến tình trạng chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra, kiểm toán và kiểm tra chuyên ngành, cũng như với hoạt động giám sát. Thực tế ghi nhận cho thấy có những cơ quan, tổ chức, đơn vị trong một năm phải tiếp đón nhiều đoàn công tác đến thanh tra, kiểm toán, kiểm tra, giám sát..., gây ảnh hưởng đến hoạt động thường xuyên của đơn vị.

Mặc dù Ban soạn thảo đã đề cập rằng việc xử lý các trường hợp chồng chéo này sẽ được thực hiện trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, song Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cho rằng như vậy là chưa đủ rõ ràng. Do đó, đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu và bổ sung trực tiếp vào dự thảo Luật một quy định cụ thể, mang tính nguyên tắc về cơ chế xử lý các trường hợp chồng chéo, trùng lặp giữa các hoạt động thanh tra, kiểm toán, kiểm tra và giám sát.

Mục tiêu của việc bổ sung quy định này là nhằm đảm bảo sự phối hợp hiệu quả giữa các lực lượng thanh tra, kiểm toán, kiểm tra, giám sát, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng chịu sự thanh tra, kiểm toán, kiểm tra, giám sát.

Thứ hai, về chức năng của cơ quan thanh tra

Tại Điều 5 của dự thảo Luật có quy định: “Cơ quan thanh tra có chức năng giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tiến hành thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo quy định của pháp luật”.

Theo nội dung Tờ trình của Chính phủ, trong lần sửa đổi Luật này, ngoài nhiệm vụ phòng chống tham nhũng, tiêu cực thì có bổ sung nhiệm vụ cho các cơ quan thanh tra liên quan đến công tác phòng, chống lãng phí. Vì vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo điều chỉnh lại nội dung Điều 5 cho phù hợp và đầy đủ hơn. Cụ thể, sửa đổi như sau: “Cơ quan thanh tra có chức năng giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tiến hành thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo quy định của pháp luật”.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo cần rà soát lại toàn bộ dự thảo Luật, đặc biệt là các điều khoản quan trọng như Điều 10, 11, 15, 16... để bổ sung nội dung liên quan đến nhiệm vụ phòng, chống lãng phí, nhằm đảm bảo tính thống nhất và đầy đủ trong toàn bộ văn bản luật.

Thứ ba, về nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra tỉnh

Tại điểm d khoản 1 Điều 16 của dự thảo Luật quy định: “Thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn và tài sản của nhà nước tại doanh nghiệp do Ủy ban nhân dân các cấp đại diện chủ sở hữu”. Tuy nhiên, theo dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, chỉ quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ và phạm vi quản lý thực hiện quản lý nhà nước đối với các nội dung liên quan đến đầu tư và quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đồng thời là cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Do đó, để đảm bảo sự thống nhất giữa hai dự thảo Luật, đại biểu đề nghị chỉnh sửa lại nội dung điểm d khoản 1 Điều 16 của dự thảo Luật Thanh tra như sau: “Thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn và tài sản của nhà nước tại doanh nghiệp do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đại diện chủ sở hữu”. Việc điều chỉnh này là cần thiết nhằm tránh mâu thuẫn pháp lý và đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, đồng thời phản ánh đúng thẩm quyền và vai trò của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Thứ tư, về nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh Thanh tra tỉnh

Tại khoản 3 Điều 17 của dự thảo Luật quy định: “Đề nghị Giám đốc sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp cơ sở cử công chức có chuyên môn phù hợp tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra tỉnh khi cần thiết”. Tuy nhiên, cụm từ “Ủy ban nhân dân cấp cơ sở” được cho là chưa cụ thể và không thống nhất với các khái niệm trong hệ thống pháp luật hiện hành. Theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, thuật ngữ chính xác được sử dụng là “Ủy ban nhân dân cấp xã”.

Vì vậy, đại biểu đề nghị sửa đổi cụm từ trên thành: “Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã” nhằm đảm bảo tính chính xác, rõ ràng và thống nhất trong hệ thống pháp luật. Đồng thời, kiến nghị Ban soạn thảo rà soát lại toàn bộ dự thảo Luật để điều chỉnh các nội dung tương tự một cách đồng bộ và nhất quán.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại Quốc hội tỉnh Bến Tre cho rằng: tại khoản 5 Điều 24 của Luật Thanh tra năm 2022, có quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh Thanh tra tỉnh như sau: “Xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền hoặc kiến nghị người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính”. Tuy nhiên, theo quy định tại dự thảo Luật hiện hành, hệ thống thanh tra chuyên ngành tại các sở, ngành không còn được tổ chức. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm thuộc lĩnh vực chuyên môn, trước đây do thanh tra sở đảm nhiệm, nhất là về thẩm quyền và mức xử phạt.

Từ thực tiễn đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo giữ nguyên nội dung quy định tại khoản 5 Điều 24 của Luật Thanh tra năm 2022 và đưa nội dung này vào dự thảo Luật hiện hành, cụ thể là quy định thành khoản 8 của Điều 17, xác định rõ đây là nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh Thanh tra tỉnh. Việc giữ lại quy định này là cần thiết để đảm bảo tính liên tục trong thực thi nhiệm vụ, tháo gỡ vướng mắc về thẩm quyền xử phạt sau khi cơ cấu tổ chức thanh tra có sự thay đổi.

Mặt khác, để đảm bảo thống nhất với quy định tại khoản 2 Điều 29 của dự thảo Luật về xử lý vi phạm trong quá trình thanh tra, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi cũng đề nghị bổ sung thêm một nhiệm vụ của Chánh Thanh tra tỉnh. Cụ thể, cần quy định rõ thẩm quyền: “Chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm, tài liệu có liên quan cùng với văn bản kiến nghị khởi tố cho cơ quan điều tra có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật và thông báo cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp biết”.

Nội dung này được đề xuất đưa thành khoản 9 của Điều 17 trong dự thảo Luật, nhằm hoàn thiện quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh Thanh tra tỉnh, góp phần tăng cường hiệu quả phối hợp trong xử lý các hành vi vi phạm nghiêm trọng, đồng thời đảm bảo tính pháp lý và thống nhất trong toàn bộ hệ thống quy phạm.

                                                                              Tin, ảnh: Kim Ngân