Giải pháp tăng cường thanh toán không dùng tiền mặt

Đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn sử dụng các App thanh toán không dùng tiền mặt. Ảnh: Cẩm Trúc

Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tăng

Theo thông tin từ website Ngân hàng Nhà nước, tính đến hết năm 2022, hoạt động giao dịch TTKDTM tăng khoảng 85% về số lượng và trên 31% về giá trị so với năm 2021. Cụ thể. qua kênh Internet tăng tương ứng khoảng 90% và trên 40%. Qua kênh điện thoại di động tăng tương ứng 116,1% và 92,3%. Qua phương thức QR Code tăng tương ứng 182,5% và 210,6%. Giao dịch qua POS tăng tương ứng 53,57% và 48,78%. Giao dịch qua ATM tăng tương ứng 13,28% và 14,04%.

Trong khi đó, theo Sách trắng TMĐT Việt Nam năm 2022 do Cục TMĐT và Kinh tế số (TMĐT&KTS) cung cấp thì các hình thức thanh toán được ưu tiên lựa chọn trong TMĐT, gồm: tiền mặt khi nhận hàng 73%; thẻ ATM nội địa 27%; thẻ tín dụng/thẻ ghi nợ 24%; ví điện tử 37%. Điều này cho thấy, mặc dù có sự chuyển dịch mạnh mẽ sang các phương thức thanh toán điện tử thay thế cho thanh toán tiền mặt, nhưng tỷ lệ các giao dịch TMĐT TTKDTM vẫn còn khá thấp. Đối với tỉnh Bến Tre, tuy chưa có số liệu khảo sát chính thức nhưng do phần lớn người dân sống ở vùng nông thôn nên tỷ lệ này sẽ càng thấp hơn mức bình quân chung.

Theo Phó giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Văn Niệm, nguyên nhân tỷ lệ TTKDTM còn thấp trong hoạt động TMĐT trước hết xuất phát từ thói quen giữ tiền mặt và tiêu dùng tiền mặt đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân. Ngoài ra, tâm lý e ngại khi tiếp cận với công nghệ thanh toán mới, cũng như lo ngại về việc lộ thông tin cá nhân và chi phí khi sử dụng các phương thức TTĐT nên việc triển khai TTKDTM còn gặp nhiều khó khăn. Trong khi TTKDTM chỉ mất vài giây với mỗi giao dịch thì TTĐT tốn nhiều thời gian hơn, phải khai báo mã xác thực, xác nhận chuyển tiền và các thao tác cần độ chính xác tuyệt đối.

Tình trạng hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn còn xảy ra trên hoạt động TMĐT, trong khi đó nếu đã thực hiện thanh toán trước khi nhận hàng nếu gặp sản phẩm không vừa ý thì rất khó đổi trả. Do vậy, người tiêu dùng có tâm lý muốn được kiểm tra sản phẩm thực tế, trả tiền mặt khi nhận hàng.

Tại Việt Nam, chưa có nhiều văn bản hướng dẫn cũng như luật pháp quy định về thanh toán điện tử. Vì vậy, khi xảy ra các rủi ro như bị đánh cắp thông tin thẻ, bị lừa tiền qua thanh toán điện tử, thanh toán nhầm hoặc bị thất thoát tiền... khách hàng cũng như các DN còn khá lúng túng trong việc phản ứng nhanh và giải quyết các rủi ro.

Mặc dù trên bình diện chung, TMĐT đang phát triển mạnh và phương thức thanh toán điện tử cũng đang dần thay thế thanh toán tiền mặt. Tuy nhiên, hầu hết các hoạt động này tập trung ở khu vực đô thị. Các vùng nông thôn còn hạn chế về trình độ dân trí, hạ tầng công nghệ. Đặc biệt, đa số người dân chưa có tài khoản ngân hàng hoặc ví điện tử để làm phương tiện tiếp cận với thanh toán hiện đại.

Một nguyên nhân khác là thiếu sự liên kết giữa các ngân hàng, trung gian thanh toán và các công ty cung cấp giải pháp thanh toán điện tử. Thực tế hiện nay, các tổ chức tài chính, gồm: ngân hàng, trung gian thanh toán và các công ty cung cấp giải pháp thanh toán điện tử đều tự xây dựng hệ thống trang thiết bị thanh toán riêng tại một điểm chấp nhận thanh toán mà chưa có sự liên kết, phối hợp và chia sẻ hạ tầng thanh toán với nhau. Chỉ có hệ thống thẻ ngân hàng là được kết nối liên thông. Trong khi đó các ví điện tử thì tỷ lệ này còn khá khiêm tốn. Khi mua sắm trên mỗi sàn TMĐT thì mỗi sàn có liên kết với một ví điện tử khác nhau. Nếu sử dụng ví khác với gợi ý trong phần thanh toán thì không thể thực hiện được (hoặc rất khó thanh toán thành công). Bên cạnh đó, các hình thức thanh toán mới như: QR Code, sinh trắc học... bắt đầu phát triển nhưng chưa được quy định thống nhất, tổng kết đánh giá để triển khai diện rộng.

Tăng cường thực hiện các giải pháp

Theo Phó giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Văn Niệm, để tạo động lực phát triển TMĐT tỉnh đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về TMĐT rộng khắp đến các đối tượng có liên quan trên địa bàn tỉnh. Sở Công Thương cũng đã tích cực phối hợp với Cục TMĐT&KTS, Trung tâm phát triển TMĐT thuộc Bộ Công Thương triển khai nhiều chương trình tuyên truyền, phổ biến rộng rãi về TMĐT qua các hình thức hội nghị, hội thảo tuyên truyền, thông tin trên báo đài trong và ngoài tỉnh, góp phần đáng kể về nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức đoàn thể, học sinh, sinh viên… Nhìn chung, nhận thức của người dân và DN trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua có bước chuyển biến khá rõ rệt, từ kinh doanh theo phương thức thương mại truyền thống thuần túy sang kết hợp với phương thức kinh doanh TMĐT, góp phần giảm chi phí, tăng doanh thu, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh và sức cạnh tranh của DN trên thị trường trong và ngoài nước.

Riêng đối với hoạt động TTKDTM, từ giữa năm 2022, Sở Công Thương phối hợp với Viettel Bến Tre và Tỉnh đoàn triển khai mô hình Chợ 4.0, với hoạt động TTKDTM tại 6 chợ (chợ Ba Tri của huyện Ba Tri; chợ Tân Phong, chợ Giồng Miễu của huyện Thạnh Phú; Trung tâm thương mại TP. Bến Tre, chợ Ngã Năm của TP. Bến Tre; chợ Tân Huề Đông của huyện Châu Thành) cho khoảng 500 tiểu thương, với hơn 2 ngàn giao dịch TTKDTM. Phát động trong các DN, cơ sở kinh doanh, các chợ và siêu thị đưa ra các hình thức khuyến mãi để hưởng ứng “Ngày không tiền mặt” (16-6-2022) trên địa bàn tỉnh.

Để việc triển khai tăng cường TTKDTM góp phần phục vụ phát triển TMĐT tại Bến Tre nói riêng và hệ sinh thái TMĐT cả nước nói chung, Sở Công Thương đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp và phương hướng như: Tiếp tục thực hiện quy chế phối hợp công tác giữa Sở Công Thương với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tỉnh Bến Tre, nhất là trong triển khai thực hiện tốt các Kế hoạch số 258/KH-UBND ngày 13-1-2022 của UBND tỉnh về triển khai thực hiện Đề án phát triển TTKDTM tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh, Kế hoạch số 6333/KH-UBND ngày 26-11-2020 về phát triển TMĐT tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, trong đó tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông nâng cao nhận thức về TMĐT, cũng như TTKDTM. Trong công tác tuyên truyền cần tập trung phổ biến kiến thức về các sản phẩm, dịch vụ thanh toán, kỹ năng thực hiện giao dịch thanh toán... Đồng thời, đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật, tường minh về chính sách phí, cơ cấu phí, các loại phí sẽ khiến khách hàng hiểu biết đầy đủ hơn, nắm được ưu nhược điểm của từng hình thức, cảm thấy an toàn, thuận tiện và thoải mái hơn khi sử dụng dịch vụ TTKDTM. Từ đó, nảy sinh nhu cầu sử dụng. Việc tuyên truyền cần có các thông điệp dễ hiểu, gần gũi với các đối tượng vùng sâu vùng xa, tạo ấn tượng, thu hút công chúng, đặc biệt những người yếu thế trong xã hội như phụ nữ, người nghèo để thay đổi nhận thức, thói quen và hành vi của người tiêu dùng sử dụng dịch vụ tài chính.

Nâng cao hiệu quả và năng lực quản lý nhà nước về TMĐT. Trong đó lưu ý, quản lý chặt chẽ chất lượng hàng hóa trong TMĐT, kiên quyết kiểm tra, xử lý những sàn TMĐT bán hàng giả, hàng nhái không rõ nguồn gốc, tạo niềm tin và bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng.

Hiện đại hóa công nghệ và các hệ thống thanh toán. Thúc đẩy hợp tác các ngân hàng thương mại, các tổ chức trung gian thanh toán áp dụng. Bên cạnh đó, các ngân hàng, cổng thanh toán và nhà mạng cần tạo điều kiện và có chính sách hỗ trợ thiết thực cho người tiêu dùng khi thanh toán online. Đồng thời, tạo dựng cơ sở dữ liệu dùng chung để giảm thiểu rủi ro cho khách hàng. Từ đó, tạo điều kiện, khuyến khích các DN hoạt động trong lĩnh vực TMĐT, các tổ chức, cá nhân cung cấp hàng hóa, dịch vụ có các hình thức miễn, giảm phí, khuyến mãi, giảm giá khi thực hiện TTKDTM; tiếp tục triển khai các hoạt động hưởng ứng “Ngày mua sắm trực tuyến Việt Nam - Online Friday”, “Tháng khuyến mại tập trung quốc gia - Vietnam Grand Sale”.

Tiếp tục phối hợp với các công ty công nghệ trong việc hỗ trợ DN chuyển đổi số, trong đó tập trung vào phát triển TMĐT và TTKDTM. Tiếp tục phối hợp với Viettel Bến Tre trong xây dựng và nhân rộng mô hình “Chợ 4.0” với hoạt động TTKDTM cho các chợ trên địa bàn tỉnh, hướng tới thực hiện “Chợ 4.0” trên các sàn TMĐT.

Trần Quốc (ghi)