Mưu sinh trên vùng đất Lạc Địa

Năm nuôi cá rô nhớ đời

Ông Lắm là một trong những người đang sống tại đây hiểu rõ nhất về vùng đìa nước lặng lẽ này. “Năm 17 tuổi (1985), tôi xin vào Công an xã nhưng được bố trí cùng với 11 anh, em khác làm bảo vệ ngư trường Lạc Địa. Hơn 4 năm sau, ngư trường giải thể. Từ đó, tôi theo nghề đi biển mãi cho đến năm 2000, Nhà nước cho những hộ nghèo trong xã được đăng ký vào canh tác và sinh sống trong khu này cho đến nay” - ông Lắm nhớ lại.

Lúc ấy, bưng Lạc Địa như một đìa nước chằng chịt những cây dại như trâm bầu và nhiều nhất là sậy. Những gia đình nghèo ấy cùng nhau phát quang và dần dần làm hồi sinh sức sống con người giữa rừng nước tối tăm. Tuy nhiên, cách chia mỗi tổ 7 gia đình, cùng làm chung, ăn chung của chính quyền địa phương đã nảy sinh những mâu thuẫn và dẫn đến sự tự chia rẽ phân đất làm riêng giữa họ.

“Mưa thì sình lầy, nắng thì cát bủn bay mịt mù khiến cho chúng tôi thỉnh thoảng mới giao thương với bên ngoài. Năm 2003, tôi liều đi vay ngân hàng 7 triệu đồng về thuê kobe nong đìa, đắp liếp để nuôi cá, trồng rau cho cuộc sống đỡ hơn. Và nhờ trời thương, cuối năm ấy, thu mấy đìa cá lãi được hơn chục triệu đồng. Thấy ngon quá, năm 2004, tôi dùng hết vốn liếng đầu tư nuôi cá rô. Nhưng 7 phần cá giống lớn lên không phải cá rô, trong khi 3 phần còn lại đến khi thu hoạch thì không ai mua. Lỗ hơn 10 triệu đồng trong vụ đó nên cho đến tận nay, đìa sinh con cá đồng nào thì bắt lên ăn chứ không dám nuôi nữa” - ông Lắm buồn hiu nhớ lại.

“Vụ cá năm ấy, đâu chỉ ông Lắm mà hầu hết những gia đình sinh sống nơi đây đều nuôi cá rô và có kết cục thảm hại như vậy” - lão nông Nguyễn Văn Lạc, canh tác 7,5 công đìa gần hộ ông Lắm chia sẻ. Ngay sau đó, lão nông này nói về nguyên nhân: “Năm ấy, việc mua hớ cá giống nên thất bại chỉ là một phần, nguyên nhân sâu xa và kéo dài cho đến tận hôm nay chính là người nông dân nghèo chúng tôi không có điều kiện am hiểu về thị trường tiêu thụ, về khoa học kỹ thuật nuôi và các thứ khác nữa để có thể làm nông hiệu quả. Mặt khác, ở trong bưng luôn bất lợi đủ đường. Tôi đơn cử như con đường, tệ như vậy, nên đại lý giao thức ăn tận nơi luôn tính giá cao. Trong khi đó, người nuôi đến thu hoạch thì bán cá giá lại thấp hơn cũng vì chi phí vận chuyển. Sau năm nuôi cá rô nhớ đời đó, phần lớn chúng tôi đã không dám nuôi nữa. Một số ít gia đình tiếp tục đầu tư nuôi phải chịu lỗ đều đều. Nhưng cũng may, vài năm gần đây, nhờ việc nuôi bò, trồng dừa mà đời sống chúng tôi mới đỡ hơn”.

Hướng khai thác tiềm năng

Mặt trời chiều rồi cũng dần dần hướng xuống phía sau những cái chuồng bò được cất kiên cố hơn các căn nhà của chính những cư dân nơi đây. Vì phần lớn cư dân sinh sống ở đây đều có nhà cửa bên ngoài bưng. “Cố tri đi hết chỉ còn cố lì ở lại - tôi nói “cố tri” đó là những người làm tổ trưởng, tổ phó vào đây rồi nhanh chóng sang đất bằng giấy tay lại cho người khác vào làm và ra ngoài, còn “cố lì” là những người như gia đình tôi nè. Vì bên ngoài không cục đất chọi chim nên đi đâu cho được nữa. Theo tôi biết hiện những người “cố lì” hơn 10 gia đình” - ông Lắm tâm tư.

8 công đất của gia đình ông Lắm phần lớn là đìa trồng sen hoặc rau nhút. Trên các liếp mỏng, ông trồng vài bụi chuối xiêm xen kẽ với khoảng 100 cây dừa chuẩn bị cho trái. Trong khi hơn công đất ruộng thì trồng lúa và cỏ để nuôi 2 con bò cái. Ông tâm sự: “Sống cứ như tự cung tự cấp vậy đó, lúa đủ ăn, rau dưới nước hái ra chợ bán hàng ngày mua dầu lửa, nước mắm... Nhưng nuôi cặp bò đã chục năm qua mà không giữ nổi con bò nghé lại nuôi cho lớn được, trong khi cỏ thì mênh mông mà bò nghé phải bán để có đủ tiền trang trải cuộc sống. Cả đời chắc cũng không khá nổi quá. Nhưng điều mà tôi ray rứt nhất cuộc đời mình chính là ước mơ thành cô giáo của 3 đứa con gái của tôi bị chết nghẹn lần lượt. Cái nghèo đã buộc tôi không thể làm gì cứu vãn được”.

Bóng tối của đêm cuối tháng rồi cũng làm khuất dạng những đìa nước lắm cá đồng núp dưới lá sen hay những bè rau nhút, cùng với đó là những căn nhà rách nát tạm bợ cũng lẩn khuất mắt người. Tôi quan sát mãi vẫn không có thấy một tia sáng đèn điện nào vụt lên cả. “Nếu có thể ở lại đến hừng đông, chú mày sẽ thấy hàng trăm xe chở cỏ, rau, cá đồng từ bưng ra ngoài. Nhưng điều đó chắc sẽ không còn giữ được lâu nữa, vì các doanh nghiệp sẽ vào đây làm du lịch và nông nghiệp theo công nghệ cao. Tôi cũng như mọi người ở đây không hề phản đối điều đó, chỉ mong được tiếp tục góp sức cùng doanh nghiệp khai thác lợi thế, tiềm năng vùng đất này theo hướng hiệu quả hơn. Chúng tôi nhận thức nông dân mà không có doanh nghiệp cùng tham gia thì biết đời nào khá lên cho được” - nhắn nhủ xong, lão nông Hồ Văn Nhiên, 69 tuổi, chui vội vào lều vì muỗi bên ngoài bay kêu như sáo thổi.