Ngăn chặn các vụ án giết người do nguyên nhân xã hội

Khám nghiệm hiện trường vụ giết người ở xã An Đức, huyện Ba Tri. Ảnh: V.Thỉnh

Án mạng từ mâu thuẫn nhỏ

Hầu hết các vụ án giết người đều xuất phát từ những nguyên nhân sâu xa, như mâu thuẫn trong nội bộ gia đình, thân tộc, tranh chấp đất đai, nợ nần, tình ái… nhưng không được hóa giải kịp thời, để nó âm ỉ lâu ngày, dần dần những mâu thuẫn nhỏ trở thành mâu thuẫn lớn và ngày càng gay gắt hơn, cho đến một lúc chỉ cần một nguyên cớ nào đó, cộng với sự thiếu kềm chế của người trong cuộc sẽ bùng phát thành một hành động giết người, để giải quyết mâu thuẫn.

Vụ án giết người xảy ra ngày 7-6-2017 ở xã Minh Đức, huyện Mỏ Cày Nam là một điển hình. Người trong cuộc là ông Nguyễn Văn Măng và ông Nguyễn Văn Chín, là bà con ruột thịt, lại ở gần nhau (ngụ cùng địa phương). Do mâu thuẫn về đất đai ông bà để lại, từ lâu, hai bên xảy ra tình trạng “cơm không lành, canh không ngọt”. Mỗi lần nhậu say về là ông Chín kiếm chuyện chửi ông Măng. Không nhịn được, trưa ngày 7-6-2018, sau khi bị ông Chín kiếm chuyện chửi bới, ông Măng xách dao chạy qua nhà chém ông Chín chết tại chỗ. Vợ ông Chín thấy chồng bị chém, vội chạy ra ngăn cản và tri hô liền bị ông Măng chém bị thương. Gây án xong, ông Măng ra cơ quan công an đầu thú.

Các vụ án mạng xảy ra, không chỉ xuất phát từ mâu thuẫn lớn, kéo dài, mà nhiều vụ án xảy ra chỉ bắt nguồn từ những nguyên nhân hết sức đơn giản, vụn vặt, như: trong một vụ va chạm giao thông, một cuộc cự cãi, một cái nhìn, một lời nói hay một cử chỉ bị cho là thiếu thân thiện… là các bên có thể rút dao hoặc các loại hung khí, vũ khí khác giấu sẵn trong người ra để giải quyết.

Trần Quốc Việt và Danh Lành, cùng quê Kiên Giang (Lành là em bà con và cũng là cháu vợ của Việt), cả hai cùng tạm trú tại một nhà trọ ở xã An Thủy, huyện Ba Tri. Tối ngày 16-6-2018, sau khi đi nhậu về, hai người có lời lẽ cự cãi và thách thức đánh nhau, được mọi người can ngăn, cả hai ai về phòng nấy. Lát sau, Việt kể chuyện này cho hai người bạn khác cùng nghe. Nghe xong, hai người bạn liền đi tìm Lành để chửi. Trong lúc hai bên đang lời qua tiếng lại thì bất ngờ Việt dùng dao Thái Lan chạy tới đâm chết Lành rồi bỏ trốn nhưng đã bị bắt.

Từ hai vụ án mạng trên cho thấy, sự việc xảy ra dù là do nguyên nhân sâu xa hay nguyên nhân bộc phát nhất thời thì đều có khả năng ngăn chặn được nếu như các bên biết suy nghĩ và tự kềm chế bản thân; đồng thời, mọi người xung quanh tích cực khuyên can, hòa giải các mâu thuẫn đến nơi đến chốn, như lời ông bà ta thường nói “để cho chuyện lớn hóa nhỏ, chuyện nhỏ thành không” thì hậu quả đau lòng sẽ không xảy ra.

Chung tay ngăn chặn

Để phòng ngừa tội phạm giết người do nguyên nhân xã hội một cách hiệu quả, không chỉ có nỗ lực của lực lượng công an mà đòi hỏi sự chung tay, góp sức của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Chúng ta phải cùng nhau xây dựng một môi trường sống lành mạnh, mọi người thương yêu, tôn trọng nhau, đề cao đạo đức xã hội, giá trị cuộc sống và tôn trọng pháp luật, từng bước loại trừ những nguyên nhân sinh ra cái xấu, cái ác. Trước hết là phải làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về pháp luật, vận động nhân dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, đề cao các giá trị đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục, xây dựng gia đình hạnh phúc, xóm ấp yên vui, thắt chặt tình làng nghĩa xóm.

Đặc biệt, các ngành, đoàn thể và tổ nhân dân tự quản phải bám sát cơ sở, sát dân để nắm chắc tình hình, giải quyết kịp thời các mâu thuẫn vừa phát sinh trong nhân dân, không để mâu thuẫn kéo dài dẫn đến xảy ra các vụ án mạng. Bên cạnh đó, phải quản lý chặt các nhóm đối tượng có nguy cơ phạm pháp như thanh thiếu niên lêu lổng, các nhóm thanh niên thường xuyên tổ chức ăn nhậu, đánh nhau, gây mất an ninh trật tự, các đối tượng nghiện ma túy... Kịp thời phát hiện và vận động thu hồi vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ có thể sử dụng để giải quyết mâu thuẫn.

Các ngành chức năng cần nghiên cứu xây dựng và phổ biến rộng rãi các quy tắc văn hóa ứng xử cộng đồng, để mỗi người có thể vận dụng ứng xử khi gặp các tình huống xung đột, nhất là trong những lúc bị kích động. Ở môi trường gia đình, người lớn phải là tấm gương sáng cho con cháu noi theo; đồng thời phải luôn nhắc nhở con em mình phải tránh xa điều xấu, điều ác. Mọi hành vi xâm hại đến sức khỏe, tính mạng của người khác đều sẽ bị xã hội lên án và bị pháp luật trừng trị…

Vì một cuộc sống bình yên, chúng ta hãy chung tay ngăn chặn và đẩy lùi các nguyên nhân dẫn đến các vụ giết người, ngay trong mỗi chúng ta và ngay trong từng hộ gia đình.

Thanh Liêm