 |
| Cảnh tra tấn trong nhà lao Pleiku trước năm 1975 (mô hình). |
Hơn nửa thế kỷ đã qua, ký ức tôi không quên Mỹ – Diệm bắt cầm tù những người yêu nước những năm 1955 – 1956 tại khám lá Bến Tre trên 800 người.
LTS: Chúng tôi vừa nhận được những tư liệu về cuộc vượt ngục Pleiku ngày 7-6-1958 của tù chính trị, có báo cáo của Phó tỉnh trưởng Pleiku Hà Thúc Thảo gởi Phủ Tổng thống Diệm xác định cuộc bạo động và danh sách 93 tù chính trị mà trong đó có 86 người quê Bến Tre. Đây là cuộc vượt ngục rất mưu trí, dũng cảm, lớn nhất, hoàn hảo nhất từ trước đến nay, gây chấn động dư luận trong nước, mà Đảng bộ và nhân dân Gia Lai xem đây là sự kiện lịch sử, chuẩn bị dựng tượng đài kỷ niệm. Tiếc rằng những người Bến Tre làm nên sự kiện lịch sử này họ có hành động rất anh hùng, nhưng họ không nói, không kể công, nay họ đã mất gần hết, chỉ còn lại một số ít người thì tuổi đã trên dưới 80. Quê hương Bến Tre, Đảng bộ Bến Tre, lịch sử Bến Tre chưa biết gì về họ. Từ những tư liệu trên, chúng tôi tìm gặp đồng chí Nguyễn Nốp – người ở xã Hưng Nhượng (Giồng Trôm) là đảng viên được phát triển trong tù, là mũi trường - một mũi trong cuộc vượt ngục Pleiku kể tóm tắt sự kiện lịch sử nầy – một sự kiện nổi bật trước Đồng Khởi năm 1960. Mong rằng những tư liệu này giúp ta tiếp tục tìm hiểu thật đầy đủ sự kiện lịch sử cuộc vượt ngục Pleiku để đưa vào lịch sử Đảng bộ Bến Tre, để giáo dục truyền thống cho Đảng bộ và nhân dân Bến Tre. Dưới đây là bài viết của đồng chí Nguyễn Nốp. 7 giờ sáng Cuộc sống của tù nhân chúng tôi vô cùng khổ sở, ăn uống đói khát, rét rừng, tiêu chảy ghê gớm, vô rừng cọp beo khủng khiếp, lao động khổ sai, khí trời khắc nghiệt, cứ thế này chúng tôi sẽ chết lần chết mòn. Có 7 tù nhân bệnh nặng nên chúng tôi phải đưa về Pleiku chữa trị, số tù còn lại là 93. Không thể chịu nổi, chi bộ nhà tù có đ/c Võ Văn Thành quê Bình Định làm Bí thư, Lưu Văn Nhung, cựu Chủ tịch xã Bình Thành, Nguyễn Văn Thanh, xã Tân Xuân, Trần Văn Đắc Sóc Trăng… bàn kế hoạch vượt ngục, đưa ra nhiều phương án được chi bộ bàn kỹ lưỡng. Trong các phương án đều có quyết tâm giải thoát tất cả 93 tù nhân, phân công chu đáo cứ 3 tù nhân thì bắt 1 lính trói lại, không được hành hạ lính, không giết lính. Phân công đ/c Đắc và Diệp (quê Sóc Trăng và An Hội) viết một bức thư cho đại tá Đỗ Cao Trí nhằm bảo vệ số anh em các trại khác còn lại để không bị khủng bố, và khi thành công thì băng rừng 16km vượt biên giới qua Campuchia. Kế hoạch của Ban lãnh đạo được chi bộ chi đoàn và toàn thể tù nhân nhứt trí cao. Trên 2 tháng, các đ/c tìm cách luồn rừng đến biên giới, thực tập đội hình tiếp cận địch… Trong lúc này có 2 tù nhân sợ cuộc vượt ngục không thành sẽ liên lụy đến bản thân nên trốn trại trước. Sợ lộ bí mật, anh em phao tin 2 tù nhân đi phá rừng bị cọp vồ. Kiểm tra mọi việc đã chuẩn bị xong. Sáng ngày Đúng 4 giờ chiều, khẩu lệnh báo lên, cứ 3 tù nhân đã kè sẵn bắt gọn 1 lính. Trong chớp nhoáng, tất cả 16 tên lính có cả tên chuẩn úy đang theo giữ tù nhân ở ngoài rừng bị bắt gọn, không nổ một tiếng súng, ta thu được 2 FM, 7 Thompson, 2 Carbin, 4 Garant, và lột áo quần bọn lính mặc vào. Thế là đội ngũ 16 người hiên ngang vác súng xông vào trại. Vừa tới cửa, anh em tù nhân đã bắt tiếp một số nữa, thu tất cả 23 súng các loại. Số lính còn lại hoảng sợ chạy thoát vô rừng, không chống cự. Trong lúc đó, tại một trại, anh em đang vật một tên lính thì vợ nó xông vào cứu, đang giằng co thì anh Võ Văn Ngân, quê Thạnh Phú bị chúng bắn, hy sinh tại chỗ. Hồi kẻng vang lên báo hiệu ta toàn thắng. Tiếng hò reo của gần 100 người vang dội khắp trại. Trời đã sẫm tối, chúng tôi rút đi, luồn rừng mau hướng về BôKeo, Campuchia. Sáng ngày Ngày Sau cuộc vượt ngục của 93 tù chính trị Pleiku, bọn Mỹ -Diệm thấy không thể quản lý gần 500 tù chính trị còn lại nên đưa về địa phương và các trại giam khác. Một số đ/c nói nhờ có cuộc vượt ngục Pleiku mà địch thả chúng tôi về sớm. Sau Tết, chính quyền tỉnh Stung Treng tước hết vũ khí, đưa chúng tôi đến khu rừng cập sang Sêbốt cách tỉnh lỵ 80km, trang bị dụng cụ, đồ mộc để chúng tôi cất trại; khai hoang và bố trí 1 tiểu đội lính theo canh giữ chúng tôi. Chúng tôi tổ chức cuộc sống tại xứ bạn. Ở đây có nhà bếp, khu trồng rau, bắt cá, chăn nuôi, y tá, học văn hóa, sân bóng đá, bóng chuyền, bóng bàn. Xây dựng tổ đóng đồ mộc, xẻ gỗ, xây dựng… Chúng tôi phân công anh Võ Văn Thành, Trần Văn Đức giỏi tiếng Pháp, anh Diệp Minh Chánh thông dịch tiếng Miên để quan hệ với chính quyền bạn, và chúng tôi tìm cách quan hệ móc nối với Việt kiều. Thật ra chúng tôi ở đây như bị giam, rất mất tự do. Khoảng tháng 11-1962, chúng tôi quyết vượt ngục lần thứ 2 để tìm đường về nước. Chúng tôi chia thành 4 đoàn, có sa bàn, bản đồ, thuốc men (do Việt kiều mua cho) mỗi người có ruột tượng 3 lít cơm khô, muối, 2 hộp sữa, 2 bộ quần áo, 1 dao găm (địa điểm bí mật phân phát trong rừng). Lính Campuchia đang canh gác như thường đêm, chúng tôi giăng mùng đi ngủ – rồi lẻn đi, không xôn xao. Chúng tôi bắt mấy con chó nuôi đi săn bỏ vô bao đem nhận nước, rồi rút đi một cách thầm lặng. Trên một tháng, ngày đi, đêm nghỉ, luồn rừng, leo núi, lội suối, vượt đèo. Có những nơi không có dấu chân người, chỉ có thú rừng. Khi đến đường mòn thuộc tỉnh Buôn Ma Thuột, chúng tôi nhìn dấu dép râu của bộ đội tập kết về Về đến căn cứ R, Ban tổ chức, Ban Tuyên huấn Trung ương cục bố trí cho chúng tôi được bồi dưỡng, trị bệnh, học tập, đưa chúng tôi về một số cơ quan để công tác và một số về quê. Tất cả 86 tù chính trị Pleiku quê Bến Tre, trừ đ/c Ngân hy sinh và đ/c Bảy bị bắt đều tích cực tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhiều đồng chí đã hy sinh, từ trần, số còn sống hiện nay tất cả đều giữ vững truyền thống bất khuất, anh hùng như ngày nào ở Pleiku.
| Chia sẻ bài viết |
Dâng hương kỷ niệm 203 năm Ngày sinh Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu (1-7-1822 - 1-7-2025)
Tổng kết trao giải cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc 2025 vòng sơ khảo tại Bến Tre
Nhịp sống qua từng bức ảnh
Không ngừng 'rèn bút' góp phần xây dựng nền báo chí hiện đại
Sách ảnh '100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (1925 - 2025)'
