Nhắc nhớ vị Nữ tướng xứ Dừa

Khách đến tham quan và xem trưng bày tại Khu lưu niệm Nữ tướng Nguyễn Thị Định (ảnh chụp khi dịch Covid-19 chưa bùng phát).

Vị Nữ tướng đầu tiên

Nữ tướng Nguyễn Thị Định (người dân vẫn trìu mến gọi Cô Ba Định) sinh ngày 15-3-1920, tại xã Lương Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre. Bà tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi. Theo tài liệu “Bến Tre Đất và Người” do Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Bến Tre ấn hành năm 2020, vào những năm 1960, bà là người gọi cuộc nổi dậy khởi nghĩa tại Bến Tre bằng khái niệm “đồng khởi” đầu tiên và là người trực tiếp chỉ đạo cuộc Đồng khởi đợt 1, nổ ra ngày 17-1-1960. Cũng từ đây ra đời “đội quân tóc dài” huyền thoại.

Từ năm 1965 - 1975, bà đã có nhiều đóng góp vào thắng lợi chung của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Sự có mặt của bà trong Bộ Chỉ huy Miền đã góp phần làm cho cái nhìn của lãnh đạo chỉ huy toàn diện, thấu đáo hơn trong lãnh đạo cuộc chiến tranh nhân dân. Năm 1974, bà được phong quân hàm Thiếu tướng. Mùa xuân năm 1975, trong 5 cánh quân rầm rập tiến về giải phóng Sài Gòn có Nữ tướng Nguyễn Thị Định trong vai trò Phó tổng tư lệnh Quân giải phóng.

Với những đóng góp cho Tổ quốc, cho nhân dân, bà đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng Nhất và nhiều huân chương cao quý khác. Năm 1968, bà được nhận giải thưởng Hòa bình quốc tế Lênin.

Bà mất ngày 26-8-1992 (nhằm ngày 28-7 âm lịch) tại TP. Hồ Chí Minh, hưởng thọ 72 tuổi. Ngày 30-8-1995, bà được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có lời khen ngợi Cô Ba Định: “Phó tổng tư lệnh Quân giải phóng là cô Nguyễn Thị Định. Cả thế giới chỉ nước ta có vị tướng quân gái như vậy. Thật vẻ vang cho cả miền Nam, cho cả dân tộc ta”. Sau này, lời khen ấy đã được khắc lại tại Đền thờ Nữ tướng Nguyễn Thị Định để giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ.

Để tưởng nhớ, tri ân người nữ tướng tài ba của quê hương, tháng 12-2000, tỉnh đã xây dựng Khu lưu niệm Nữ tướng Nguyễn Thị Định, đưa vào hoạt động từ tháng 12-2003. Nơi đây tập hợp, lưu giữ nhiều tư liệu, hiện vật quý về Nữ tướng Nguyễn Thị Định; là “địa chỉ đỏ” để các cán bộ lãnh đạo, các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ ở khắp các nơi về tham quan, tìm hiểu và tổ chức nhiều sự kiện chính trị, văn hóa. Vào ngày 28-7 âm lịch hàng năm, xã Lương Hòa phối hợp với Ban Quản lý di tích tỉnh tổ chức lễ dâng hương, dâng hoa kỷ niệm ngày mất của bà tại đây, mang ý nghĩa tưởng nhớ, tri ân về vị nữ tướng tài ba của dân tộc. Năm nay, phần lễ cúng được tổ chức nội bộ để phòng chống dịch Covid-19.

Kỷ niệm khó quên

Nhớ về kỷ niệm với Cô Ba Định, bà Nguyễn Thị Ánh - cháu gái của Cô Ba Định không quên những năm tháng ngắn ngủi tuổi thơ được ở bên cạnh Cô Ba. Trong đó, bà nhớ về một kỷ niệm bà đã cùng ngồi tháo chỉ rối của các mớ vải để giúp Cô Ba may đồ ở tại nhà. Khi ấy, Cô Ba vừa làm, vừa kể chuyện bà nghe.

“Cô Ba Định là một người rất hoạt bát, vui vẻ. Cô thường kể những mẩu chuyện vui đây đó cho con cháu nghe mỗi khi có dịp gặp nhau. Nên khi Cô Ba về là không khí trong nhà rộn ràng vui lắm. Lần cuối cùng tôi gặp Cô Ba là trước khi cô mất không lâu (tháng 8-1992), tại Vũng Tàu vì cô đang có chuyến công tác tại đây. Dù đang bệnh trong người nhưng cô vẫn giữ tinh thần lạc quan và thăm hỏi mọi người trong nhà”, bà Ánh kể.

Bà Ánh cùng con cháu hiện đang sinh sống tại căn nhà cũ của Cô Ba Định từng ở trước kia (thuộc Ấp 4, xã Lương Hòa). Gia đình bà vẫn đang thờ cúng Cô Ba hàng ngày và hàng năm đều tổ chức lễ giỗ Cô Ba cùng thời gian tổ chức tại đền thờ.

Nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh Trần Công Ngữ là người đã từng có nhiều lần gặp gỡ Cô Ba Định sau ngày giải phóng, giai đoạn Cô làm việc tại Hà Nội (khi ấy Cô là Chủ tịch Hội Phụ nữ Việt Nam), còn ông cùng một số người đến Hà Nội để học các lớp đào tạo cán bộ (1979 - 1981). Trong tâm thức của ông Trần Công Ngữ, Cô Ba Định là một người sống gần gũi với mọi người, rất quan tâm đến những người con xứ Dừa. Dù bận rất nhiều việc, nhưng Cô Ba vẫn dành thời gian để gặp gỡ, trò chuyện thân tình với các đoàn cán bộ Bến Tre đang đến học các lớp đào tạo tại Hà Nội. Bản thân ông cũng đã tổ chức một số sự kiện văn hóa tại Hà Nội, được Cô Ba ủng hộ.

Tấm gương về lòng yêu nước, bản lĩnh, kiên trung của Nữ tướng Nguyễn Thị Định sáng mãi cho hậu thế noi theo. Tên gọi Chị Ba, Cô Ba, Bà Ba đã quen thuộc, thân thương, không chỉ sống mãi trong lòng nhân dân quê hương Bến Tre và cả nước mà còn vượt ra xa, cả với bạn bè năm châu.

Bài, ảnh: Ánh Nguyệt