Nỗ lực gỡ “thẻ vàng” phát triển nghề cá bền vững

Lực lượng Hải đội Biên phòng 2  kiểm tra các thủ tục trước khi phương tiện ra khơi. Ảnh:  B.Cương

Hồi chuông báo động khẩn

Trước thực trạng trên, Tỉnh ủy, UBND tỉnh tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo các sở, ban ngành và Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh, các huyện, xã ven biển có nhiều biện pháp kiên quyết ngăn chặn, xử lý nghiêm các chủ tàu cá, thuyền trưởng và ngư dân tỉnh nhà KTTS trên biển không báo cáo và không theo quy định.

Từ năm 2017 đến nay, với sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương, việc tàu cá các tỉnh ven biển đánh bắt hải sản vi phạm vùng biển nước ngoài tuy được kéo giảm đáng kể, nhưng vẫn còn xảy ra. Nhiều chủ tàu cá, thuyền trưởng vẫn cố tình vi phạm, bất chấp pháp luật, mặc dù đã được các lực lượng chức năng tuyên truyền, cảnh báo.

Nếu việc khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài của ngư dân Việt Nam vẫn còn tiếp diễn, thì kịch bản ngành XKTS trong nước sang thị trường châu Âu sẽ nhận “thẻ đỏ” và tiếp tục ảnh hưởng đến những thị trường khác. Mọi hoạt động khai thác, XKTS trong nước sẽ lao dốc, nguy cơ thiệt hại nghiêm trọng đến phát triển kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đời sống của tất cả ngư dân và hàng trăm ngàn lao động ngành thủy sản Việt Nam sẽ mất việc làm.

Từ năm 2017 đến nay, phương tiện đánh bắt hải sản vi phạm vùng biển nước ngoài của tỉnh chủ yếu là các tàu cá đang hoạt động tại khu vực vùng biển của tỉnh Kiên Giang và Cà Mau, đa số các phương tiện này ở địa bàn huyện Ba Tri đi sang các tỉnh lận cận để hoạt động, gây không ít khó khăn cho việc tuyên truyền, xử lý. Từ đó dẫn đến thiệt hại không nhỏ về kinh tế, tài sản của ngư dân cũng như uy tín của Việt Nam trong công tác ngoại giao đối với các nước trong khu vực, ảnh hưởng đến nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và tỉnh nhà trong việc tháo gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu.

Đây là hồi chuông báo động khẩn, đòi hỏi các cơ quan chức năng có liên quan và ngành XKTS Việt Nam phải nỗ lực và quyết liệt hơn nữa. Nếu không kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm này và sớm khắc phục các tiêu chuẩn IUU của Ủy ban châu Âu yêu cầu, thì đồng nghĩa toàn bộ hoạt động XKTS vào thị trường Liên minh châu Âu (EU) bị cấm vĩnh viễn.

Xử lý nghiêm vi phạm

Thời gian qua, những giải pháp cấp bách để xóa “thẻ vàng” cho ngành XKTS Việt Nam được UBND tỉnh chủ trì ký kết quy chế phối hợp với 7 tỉnh ven biển (gồm: Bình Thuận, Tiền Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang), nhằm nỗ lực tìm mọi giải pháp ngăn chặn tình trạng tàu cá đánh bắt hải sản trái phép và hướng dẫn ngư dân tuân thủ các quy định về KTTS, tránh tình trạng khi tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, sẽ gây ra hậu quả nghiệm trọng về kinh tế cho chủ phương tiện và ngư dân.

Cán bộ, chiến sĩ Trạm Kiểm soát biên phòng Bình Thắng tuyên truyền cho ngư dân chấp hành nghiêm Nghị định số 42 của Chính phủ. Ảnh: B. Cương

Tính từ năm 2017 đến nay, Bộ Chỉ huy BĐBP Bến Tre đã phối hợp với các lực lượng chức năng xác minh, làm rõ 60 trường hợp KTTS vi phạm vùng biển nước ngoài, đã xử lý vi phạm hành chính 12 chủ phương tiện và thuyền trưởng với tổng số tiền 2,04 tỷ đồng. Riêng trường hợp ông Võ Văn Lai, chủ phương tiện tại xã An Thủy (Ba Tri) đã vi phạm Nghị định số 42/NĐ-CP của Chính phủ năm 2019, UBND tỉnh ra quyết định xử phạt với số tiền 800 triệu đồng và chi trả toàn bộ chi phí đưa thuyền viên bị bắt giữ tại Malaysia về nước, đồng thời đưa ra kiểm điểm trước dân về hành vi sai phạm của mình.

Thực hiện Thông báo số 56/TB-UBND, ngày 26-3-2020 về ý kiến kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh, Bộ Chỉ huy BĐBP Bến Tre đã chỉ đạo các Đồn Biên phòng, Hải đội Biên phòng 2, Trạm Kiểm soát biên phòng phối hợp với địa phương rà soát, lập danh sách các chủ phương tiện và thuyền trưởng có nguy cơ cao vi phạm KTTS vùng biển nước ngoài để tổ chức tuyên truyền bằng nhiều hình thức về các nội dung quy định KTTS trên biển của Chính phủ, như: bắt buộc ghi chép nhật ký khai thác, gắn thiết bị giám sát hành trình, mở máy định vị 24/24 và viết cam kết tuyệt đối không vi phạm vùng biển nước ngoài. Kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ các phương tiện trước khi làm thủ tục đăng ký ra khơi và khi cập bến phải đảm bảo đúng quy trình, kiên quyết không cho ra khơi các phương tiện không đảm bảo quy định về KTTS trên biển, đồng thời xử lý nghiêm theo Nghị định số 42/NĐ-CP của Chính phủ. Phương tiện nào vi phạm thì chủ phương tiện phải chịu trách nhiệm hoàn toàn và bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Đối với các tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, kiên quyết đưa chủ tàu ra khỏi danh sách đăng ký hoạt động trên vùng biển xa bờ và xóa tên trong danh sách đăng ký đóng mới, nâng cấp tàu cá.

Để giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn ở khu vực biên giới biển và trên biển, ngoài việc chấp hành tốt pháp luật của ngư dân Việt Nam, nước ta cần tiếp tục đàm phán với các nước lân cận để đạt thỏa thuận ranh giới giữa các vùng biển chồng lấn; đồng thời thực hiện tốt công tác bảo hộ công dân đối với các trường hợp tàu cá bị nước ngoài bắt giữ, xử lý trái với Công ước của Liên hiệp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), để đảm bảo an toàn cho ngư dân KTTS trên biển theo đúng quy định của pháp luật, vừa an tâm bám biển phát triển kinh tế nghề cá bền vững, vừa góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Thượng tá Đoàn Minh Trung - Phó chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh