Sân khấu hóa nhân vật, sự kiện lịch sử

Một chương trình nghệ thuật ca ngợi mẹ Việt Nam anh hùng.

Khai thác đề tài lịch sử cần tìm hiểu thật kỹ

Thời gian qua, để kỷ niệm, tưởng nhớ các nhân vật lịch sử của tỉnh nhà, từ tỉnh đến huyện đã có nhiều hoạt động như tổ chức lễ kỷ niệm, tổ chức họp mặt, giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, truyền thông… Trong đó, Trung tâm Văn hóa tỉnh và Trung tâm Văn hóa - Thể thao các huyện, thành phố còn tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật sân khấu hóa để tái hiện lịch sử, biểu diễn rộng rãi cho công chúng xem. Điển hình như Trung tâm Văn hóa tỉnh đã từng xây dựng nhiều chương trình sân khấu hóa lịch sử như: Chương trình nghệ thuật tái hiện cuộc đời nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu, cuộc đời và sự nghiệp cách mạng Nữ tướng Nguyễn Thị Định, tái hiện hình tượng các bà mẹ Việt Nam anh hùng, tái hiện phong trào Đồng khởi Bến Tre…

Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh Nguyễn Hoài Anh nhận định, lịch sử quê hương luôn là đề tài ấp ủ của các thế hệ dàn dựng, đạo diễn trong tỉnh. Vì điều đó không chỉ góp phần giáo dục truyền thống mà còn là sợi dây kết nối các thế hệ với nhau, kết nối tinh thần dân tộc, tình yêu quê hương trong trái tim mỗi người. Anh chia sẻ, đây cũng là một đề tài khó, đòi hỏi người dàn dựng cần trang bị vốn kiến thức lịch sử thật kỹ và nghiên cứu để thể hiện thành tác phẩm nghệ thuật: từ cốt truyện, cách dẫn dắt đến lựa chọn các loại hình truyền tải… Thêm cái khó nữa là lịch sử thì không thay đổi, câu chuyện vẫn như nhau nên đòi hỏi người dàn dựng có sự sáng tạo, khai thác các khía cạnh tạo nét riêng cho tác phẩm, tạo điểm nhấn mới để không bị trùng lắp với các tác phẩm đã diễn trước đó để tạo sự hấp dẫn cho người xem, đạt được hiệu quả tuyên truyền.

Yếu tố hấp dẫn của nghệ thuật

Có thể nói, từ yếu tố hấp dẫn của nghệ thuật sẽ tạo được sự chú ý của người xem và nhẹ nhàng truyền tải cảm xúc của tác phẩm nghệ thuật đến với người xem. Để đạt được điều đó, mỗi tác phẩm, chương trình nghệ thuật đều cần sự đầu tư nghiêm túc. Trong nhiều yếu tố tổng hợp để hoàn chỉnh tác phẩm thì phần hóa trang và sự tập trung diễn xuất của diễn viên được xem là hai yếu tố quan trọng nhất để chuyển tải thành công nội dung và cái hồn của tác phẩm lịch sử ấy.

 Anh Nguyễn Hoàng Tuấn - cộng tác viên Trung tâm Văn hóa tỉnh, người đã từng hóa thân vào nhiều nhân vật lịch sử, trong đó, anh hóa thân nhiều nhất là vai nhà thơ yêu nước Phan Văn Trị. Anh chia sẻ: “Mỗi lần được hóa thân vào nhân vật lịch sử như thế thì tôi rất hạnh phúc, vì được thể hiện khí chất yêu nước của một nhà thơ tiền bối và được đọc lại một số bài thơ bút chiến của ông. Tôi cũng không biết mình diễn đạt được bao nhiêu phần trăm so với yêu cầu của đạo diễn, tuy nhiên, mỗi vai - nhất là các vai nhân vật lịch sử, tôi đều cố gắng hết sức mình”.

Ngoài nhân vật Phan Văn Trị, anh Tuấn đã có 3 lần hóa thân vào vai nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu và nhiều lần tái hiện hình tượng các chiến sĩ cách mạng.

Việc hóa trang cho giống nhân vật cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng trong tác phẩm. Bạn  Lữ Anh Khoa (TP. Bến Tre) - chuyên viên trang điểm, hóa trang các chương trình nghệ thuật của TP. Bến Tre và của tỉnh cho biết: “Để việc hóa trang các nhân vật thành công, em dành thời gian tìm hiểu kỹ về lịch sử nhân vật và quan sát kỹ từng đường nét của hình tượng nhân vật đó. Trong hóa trang nhân vật lịch sử, yếu tố quan trọng là nhìn ra cái thần của nhân vật, tính cách, điểm đặc trưng của nhân vật. Ví dụ như với nhân vật nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu, đặc trưng gương mặt của ông là nét phúc hậu, đôi mắt bị mù lòa nhưng thần thái rất uy nghiêm thì việc phải hóa trang vào đôi mắt nhưng tổng thể gương mặt phải tô sắc nét để tôn lên nét mặt uy nghiêm và thần thái can trường, dũng khí của ông”. Theo Khoa, để phát huy hiệu quả trong hóa thân nhân vật thì ngoài việc hóa trang tốt cần phải kết hợp với diễn xuất nhuần nhuyễn của diễn viên đóng vai nhân vật cũng như các yếu tố khác của sân khấu.

Đã có những buổi biểu diễn mà cả không gian như lặng đi, những ánh mắt dõi theo đong đầy cảm xúc qua từng phần trình diễn của các tác phẩm nghệ thuật. Đó là sự thương kính người mẹ Việt Nam anh hùng tay run run sờ lên nấm mộ của con giữa nghĩa trang yên ắng, đó là lòng tự hào, sôi sục với khí thế cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc với rừng cờ đỏ tung bay phất phới và những tiếng hô vang dậy long trời… Lịch sử được tái hiện qua hình thức nghệ thuật không gì khác để nhắc nhở người hiện tại không được phép quên, bởi “sông có nguồn, người có cội”.

Bài, ảnh: Ánh Nguyệt