Thích ứng biến đổi khí hậu để phát triển bền vững

Đoàn báo chí TP. Hồ Chí Minh tham quan cống ngăn mặn An Thuận, xã Mỹ Thạnh An, TP. Bến Tre. Ảnh: T. Đồng

- Trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây, dưới tác động của BĐKH, tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các yếu tố thiên tai diễn biến bất thường như xâm nhập mặn, khô hạn, triều cường, sạt lở… tác động tiêu cực đến đời sống sinh hoạt của người dân và việc phát triển kinh tế bền vững của tỉnh.

Gần đây nhất là đầu năm 2020, xâm nhập mặn trên các sông chính trong tỉnh diễn biến phức tạp, mặn xâm nhập nhanh và sâu vào nội đồng hơn đợt hạn mặn lịch sử mùa khô đầu năm 2016, độ mặn trên 4‰ xâm nhập đến vùng trồng cây ăn trái huyện Chợ Lách và hơn 2‰ hầu khắp trên phạm vi toàn tỉnh, ước tính giá trị thiệt hại của riêng ngành nông nghiệp là 1.660 tỷ đồng.

Qua thống kê sơ bộ cho thấy, toàn tỉnh có hơn 112 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển với tổng chiều dài gần 140km; trong đó sạt lở bờ sông 104 điểm, tổng chiều dài gần 120km; xói lở bờ biển 8 điểm, tổng chiều dài khoảng 20km; mức độ xâm thực bờ sông, bờ biển đang diễn ra mạnh mẽ, gây hư hại nhà ở, mất đất sản xuất của hàng trăm hộ dân.

* Tỉnh đã có những giải pháp gì để chủ động ứng phó, ổn định sản xuất và đời sống dân sinh, thưa đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh?

- Về quan điểm chung, tỉnh nghiên cứu và vận dụng tốt Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ năm 2017 về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH vào điều kiện thực tế của tỉnh, trong đó có một số trọng tâm: Nâng cao nhận thức cộng đồng, đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Chủ động rà soát, triển khai các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên tinh thần chủ động ứng phó BĐKH, bảo đảm sinh kế cho người dân.

Đồng thời, xác định cơ cấu kinh tế theo hướng phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương. Chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp thuần túy sang kinh tế nông nghiệp. Xây dựng chuỗi giá trị các ngành hàng, gắn sản xuất với tiêu thụ. Đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển chế biến, nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất hữu cơ, sản xuất an toàn, bền vững, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Thời gian qua, tỉnh nhận được sự quan tâm của Trung ương, các tổ chức quốc tế giúp tỉnh trong ứng phó BĐKH. Tiêu biểu giai đoạn 2010 - 2015 qua Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó BĐKH do Chính phủ Đan Mạch tài trợ; giai đoạn 2015 - 2020 qua Dự án Thích ứng BĐKH vùng ĐBSCL do Quỹ phát triển nông nghiệp thế giới (IFAD) tài trợ và các tổ chức khác như WB, JICA... Ngoài ra, bằng nguồn lực tại chỗ, tỉnh cũng đã nỗ lực triển khai nhiều giải pháp ứng phó nhằm góp phần ổn định sản xuất và đời sống của người dân trên địa bàn.

Trong đó, xác định vấn đề tài nguyên nước là cốt lõi để chủ động ứng phó BĐKH và xâm nhập mặn, Tỉnh ủy đã ban hành Chương trình số 10-CTr/TU về quản lý, đảm bảo an ninh nguồn nước, nguồn cấp nước ngọt thích ứng với BĐKH giai đoạn 2020 - 2030. Qua đó, tỉnh tập trung triển khai một số công trình trọng điểm về thủy lợi như: Dự án Hệ thống thủy lợi Nam - Bắc Bến Tre; Dự án Quản lý nguồn nước Bến Tre.

Song song đó là đầu tư dự án cấp nước sinh hoạt cho dân cư khu vực cù lao Minh trong điều kiện BĐKH và nước biển dâng; hướng đến xây dựng công trình Trạm bơm nước thô Cái Bè và hệ thống tuyến ống truyền tải; xây dựng và lập dự án các hồ chứa nước ngọt, dự án trữ nước ngọt, bảo đảm an ninh nguồn nước trên sông Ba Lai, hồ Kênh Lấp, khu Lạc Địa…

Tỉnh tập trung đầu tư các công trình ngăn mặn, trữ ngọt, đảm bảo nguồn nước cho sản xuất và dân sinh. Ảnh: T. Bạch

Bên cạnh, tỉnh lập hành lang bảo vệ nguồn nước, xây dựng đê bao ngăn mặn kết hợp đường giao thông nối liền các huyện biển Bình Đại - Ba Tri - Thạnh Phú. Đồng thời, quan tâm chỉ đạo, thực hiện đẩy mạnh nghiên cứu khoa học công nghệ, cải tạo, lai tạo các giống cây trồng, vật nuôi mới thích ứng với BĐKH; điều chỉnh phương thức tổ chức sản xuất, phát triển mô hình kinh tế hữu cơ, tuần hoàn, tích hợp... để chủ động thích ứng với BĐKH và tình hình mới.

Để triển khai đồng bộ công tác ứng phó BĐKH trên địa bàn, tỉnh đã ban hành kế hoạch hành động ứng phó BĐKH và kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, bao gồm các mục tiêu về thích ứng và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện cam kết quốc gia tự quyết của Việt Nam kể từ năm 2021, cũng như hướng đến mục tiêu chung, cam kết của Việt Nam tại COP26 phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050…

* Định hướng phát triển tỉnh về hướng Đông với trọng tâm là phát triển kinh tế - xã hội một cách toàn diện, hướng đến phát triển bền vững, thích ứng BĐKH. Xin đồng chí nói rõ hơn về vấn đề này?

- Việc chủ động ứng phó BĐKH được quan tâm và triển khai rộng khắp trong thời gian qua đã góp phần làm thay đổi nhận thức của cộng đồng. Đặc biệt, địa phương có nhiều mô hình sinh kế, canh tác thích ứng BĐKH nhận được sự hưởng ứng, tham gia của người dân và đã cho kết quả tốt, cải thiện thu nhập cho các hộ tham gia mô hình; các công nghệ tiên tiến thân thiện với môi trường như tiết kiệm nước, dự báo, cảnh báo thủy văn, năng lượng tái tạo... bước đầu phát triển và ứng dụng trong thích ứng, cảnh báo, dự báo và giảm phát thải khí nhà kính.

Riêng về tiềm năng, thế mạnh và vai trò, vị thế của kinh tế biển trong hiện tại và tương lai, nhất là địa phương với thế mạnh hơn 65km đường bờ biển để xoay trục phát triển về hướng Đông, chủ động ứng phó với BĐKH, nước biển dâng và tình hình xâm nhập mặn ngày càng sâu vào đất liền để phát triển bền vững quê hương trong trung và dài hạn, tỉnh đã ban hành Nghị quyết phát triển tỉnh về hướng Đông với những nội dung trọng tâm phát triển kinh tế - xã hội một cách toàn diện.

Thời gian tới, tỉnh sẽ thực hiện các giải pháp đột phá, đồng bộ nhằm hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Trong đó, thực hiện hiệu quả chương trình phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng trưởng xanh, chuyển đổi số trên cả 3 trụ cột: chính quyền số, kinh tế số, xã hội số.

Đồng thời, phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh vực văn hóa - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; tăng cường công tác thông tin, truyền thông, tạo đồng thuận xã hội để thúc đẩy phát triển; quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả đất đai, tài nguyên, bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng và ứng phó hiệu quả với BĐKH.

Tỉnh phấn đấu trở thành tỉnh phát triển khá của khu vực ĐBSCL vào năm 2025 và của cả nước vào năm 2030. Điều đặc biệt nhất là việc định hướng phát triển tỉnh về hướng Đông sẽ mở ra không gian phát triển trên thực địa về hướng biển, tạo ra động lực mới để tỉnh phát triển nhanh và bền vững.

* Xin cảm ơn Chủ tịch UBND tỉnh!

Thanh Bạch (thực hiện)