Thư viện thành phố… thành phòng đọc sách

Toàn tỉnh hiện có 9 thư viện huyện, thành phố (mỗi thư viện huyện, thành phố chỉ có một cán bộ), kinh phí hoạt động nằm trong kinh phí sự nghiệp của trung tâm văn hóa - thể thao (VH-TT) các huyện, thành phố. Các thư viện này có tổng cộng 72.923 tài liệu; báo, tạp chí có từ 6 - 25 loại; số sách bổ sung trung bình hàng năm từ 200 - 350 tài liệu cho mỗi thư viện; phục vụ bạn đọc trung bình 70 ngàn lượt/năm. Nhưng trên thực tế, thư viện thành phố chỉ tồn tại trên danh nghĩa, cơ bản là một phòng đọc sách đã đóng cửa nhiều năm, không tiếp bạn đọc, với số sách vỏn vẹn trên 2.000 bản (trích từ Đề án phát triển ngành thư viện đến năm 2020 của UBND tỉnh ban hành năm 2014).

Chị Cao Hồng Liên, một cán bộ công tác nhiều năm ở thư viện TP. Bến Tre cho biết: “Thư viện TP. Bến Tre thành lập năm 1984. Tôi tiếp nhận công việc cán bộ thư viện vào năm 1992. Khoảng vài năm sau do bạn đọc ngày càng ít nên thành phố có chủ trương cho hết 6.000 - 7.000 bản sách đang có, giống như giải tán thư viện. Lúc này, thư viện chỉ còn lại một ít sách phục vụ bạn đọc là học sinh, giáo viên, cán bộ và gọi là phòng đọc sách cho đến nay”.

Từ đó, chị Cao Hồng Liên được kiêm thêm nhiệm vụ văn thư lưu trữ của Trung tâm VH-TT. Phòng đọc này số lượng sách rất hạn chế (do nhà xuất bản cho), nên phải mượn sách của thư viện tỉnh để luân chuyển xuống xã, phường. Toàn thành phố có khoảng 40 tủ sách bao gồm: tủ sách pháp luật, tủ sách bưu điện văn hóa, tủ sách nơi thờ tự, tủ sách văn hóa, tủ sách các cơ quan, ban, ngành và thư viện trường học.

Trao đổi với chị Lê Thị Thanh Huệ - Giám đốc Trung tâm VH-TT thành phố, được biết phòng đọc sách hiện tại dùng chung làm phòng họp của trung tâm và đóng cửa đã nhiều năm. Dự kiến cuối tháng 9 này, trung tâm sẽ dời về trụ sở mới, phòng đọc sách cũng được bố trí mới khoảng 76m2, có bàn ghế, giá sách, tủ sách. Kinh phí bổ sung sách hàng năm là không có, trung tâm chỉ đặt mua một số báo, tạp chí.

Bài toán chưa lời giải

Mỗi tủ sách phục vụ một số đối tượng nhất định. Ông Dương Ngọc Bình ngụ Phường 2, là hội viên đình An Hội (Phường 2, TP. Bến Tre) cho biết: “Tủ sách đình An Hội có mặt khoảng 2 năm nay, với hơn 100 bản sách, phục vụ cho người buôn bán và người lớn tuổi, tôi đã đọc được 2/3 số sách ở đây. Tôi thường đến mượn sách về đọc mà không đến thư viện tỉnh vì mượn thư viện hạn trả ngắn ngày, phải có thẻ và đi theo giờ họ mở cửa. Còn với tủ sách của đình, tôi rảnh giờ nào thì lên mượn, tôi bận buôn bán nên đọc một quyển sách cũng mất mấy tuần, chừng nào đọc xong thì trả. Cần phát huy thêm nhiều tủ sách, luân chuyển nhiều sách để phục vụ người dân vì đó là món ăn tinh thần bổ ích”.

Một số ý kiến cho rằng, do địa bàn thành phố đã có thư viện tỉnh, người dân dễ dàng tiếp cận công nghệ thông tin nên thành phố không cần thư viện riêng. Được biết, theo Quyết định số 49/2006 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin, chức năng của thư viện huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh là đơn vị sự nghiệp văn hóa - thông tin, do UBND cấp huyện thành lập; có chức năng xây dựng và tổ chức việc sử dụng chung vốn tài liệu thư viện phục vụ nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, an ninh - quốc phòng của địa phương. Tùy theo quy mô tổ chức, hoạt động và điều kiện cụ thể của từng địa phương, thư viện cấp huyện có thể trực thuộc UBND cấp huyện hoặc trung tâm VH-TT.

Thư viện cấp huyện, thành phố có nhiệm vụ tổ chức phục vụ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người đọc sử dụng vốn tài liệu thư viện, tổ chức các hình thức phục vụ, mở cửa thư viện theo ngày, giờ nhất định, phù hợp với điều kiện công tác, sản xuất và sinh hoạt của nhân dân địa phương. Xây dựng vốn tài liệu phù hợp với trình độ, nhu cầu của nhân dân, với đặc điểm và yêu cầu phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội của địa phương. Thường xuyên tổ chức các hoạt động thông tin, tuyên truyền giới thiệu sách, báo để thu hút người đọc đến sử dụng vốn tài liệu thư viện; tổ chức các đợt vận động đọc sách, báo; xây dựng phong trào và hình thành thói quen đọc sách, báo trong nhân dân địa phương. Tham gia xây dựng và phát triển mạng lưới thư viện, phòng đọc sách; hướng dẫn nghiệp vụ cho các thư viện, phòng đọc sách trên địa bàn. Từng bước triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của thư viện…

Bà Huỳnh Duy Bích Thủy - Phó giám đốc Thư viện Nguyễn Đình Chiểu tâm tư: Thành phố không có thư viện, do đó mọi hoạt động cần đến sách đều phải nhờ thư viện tỉnh hỗ trợ. Thư viện cấp huyện, thành phố có chức năng khác với thư viện cấp tỉnh, chúng tôi không thể nào phục vụ chu đáo cho 17 xã, phường với khoảng 40 tủ sách của thành phố. Mặt khác, một số dự án đến Bến Tre như dự án “Nâng cao khả năng sử dụng máy tính và truy nhập internet công cộng tại Việt Nam” do Bill & Melinda Gates Foundation (BMGF) tài trợ đến năm 2017 kết thúc, họ sẽ trao tặng hết số máy tính, máy in, camera cho mình, TP. Bến Tre đã từ chối không nhận (do có những khó khăn riêng về cơ sở vật chất, kinh phí duy trì hoạt động), còn lại tất cả các huyện đều nhận. Cũng theo bà Thủy, khi kết thúc dự án cũ, nhà tài trợ sẽ có dự án mới, việc thành phố không có thư viện là một thiệt thòi.