Tu bổ, tôn tạo di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia đình Phú Lễ

Đình Phú Lễ được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia năm 1993.

Nội thất đẹp và quý

Đình Phú Lễ (xã Phú Lễ, huyện Ba Tri) được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 7 (1826), gồm: 6 gian nối liền nhau là nhà võ ca, nhà viên đường có một hương án để cúng tế trời đất, gian thính đường có một hương án thờ tiền hiền, hậu hiền, tiền vãng, hậu vãng, gian thứ tư (gian chính đường) thờ thần; gian thứ năm (gian khánh đường) dùng để tiếp khách. Cuối cùng là hậu đường, gồm: 3 gian phụ, cấu trúc theo lối chữ đinh. Nội thất được trang trí nhiều hoành phi, liễn, đối và bao lam, hương án được chạm lộng rất công phu, được sơn son, thiếp vàng rất tinh tế và sinh động.

Tuy được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 7 (1826), nhưng đến năm Tự Đức thứ 5 (1852), triều đình mới sắc phong “Bổn cảnh Thành Hoàng chi thần” cho đình Phú Lễ. Ngoài việc lưu giữ sắc phong, Ban khánh tiết đình Phú Lễ còn lưu giữ nghi lễ xây chầu đại bội, nhiều lời nguyện và văn khấn tế bái... Đình Phú Lễ được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia vào năm 1993 và được xem là một trong những ngôi đình tiêu biểu ở Cù lao Bảo “Nhất Phú Cường, nhì Phú Lễ”. Ông Bùi Khắc Mùi - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng và Phục chế công trình văn hóa, tư vấn chuyên môn đơn vị thiết kế trùng tu di tích đình Phú Lễ cho biết: “Từ năm 2010 đến nay, chúng tôi là đơn vị thiết kế, tham gia tu bổ và bảo tồn nhiều di tích ở tỉnh như: đền thờ Võ Trường Toản, đình Bình Hòa, nhà cổ Hương Liêm và một số di tích khác. Đối với di tích đình Phú Lễ, đơn vị thiết kế đã tiến hành khảo sát và đánh giá tình trạng của di tích. Chúng tôi nhận thấy một số vật liệu, đặc biệt là gỗ ở đình, đã bị xuống cấp và cần phải tu bổ”.

Trong quá trình tu bổ, đơn vị thiết kế tuân thủ Nghị định số 166/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh. Đồng thời, xin ý kiến của các cơ quan, ban, ngành liên quan, cũng như của nhân dân địa phương và đơn vị quản lý là Bảo tàng tỉnh. Đình Phú Lễ còn nổi tiếng về quy mô rộng lớn, kiến trúc bề thế và những công trình điêu khắc nghệ thuật trang trí bên trong cũng như xung quanh ngôi đình.

Nói về điểm đặc biệt của đình Phú Lễ, ông Bùi Khắc Mùi cho rằng: “Thú vị của ngôi đình Phú Lễ chính là đồ nội thất. Đồ nội thất của ngôi đình này rất đẹp và rất quý. Quy mô và kiến trúc của đình tiêu biểu của đình làng Nam Bộ. Riêng Bến Tre, chúng tôi thấy tỉnh có những công trình kiến trúc, đặc biệt là công trình kiến trúc về đình làng và kiến trúc cổ rất phong phú. Đây là nét đặc sắc của tỉnh, nhiều tỉnh khác không được như thế. Chúng tôi cũng nhận thấy, lãnh đạo tỉnh rất quan tâm đến việc giữ gìn, tu bổ các di tích”.

Trùng tu ngôi đình gần 200 tuổi

Ngày 23-4-2025, dự án tu bổ, tôn tạo Di tích kiến trúc đình Phú Lễ, do UBND tỉnh đầu tư, với kinh phí 30 tỷ đồng, chính thức được khởi động. Ông Nguyễn Thành Hiếu (70 tuổi) - Đại cả đình Phú Lễ, người quản lý tài chính và đối nội, đối ngoại của đình chia sẻ: “Ngôi đình Phú Lễ cũng chung số phận với quê hương phải trải qua chiến tranh bom đạn ác liệt, nhưng may mắn bom không bỏ trúng đình mà đình chỉ bị một số hư hỏng nhẹ do ảnh hưởng bom đạn. Đình Phú Lễ đã được 199 năm tuổi, bao thế hệ người dân đã gìn giữ ngôi đình đến ngày nay. Đây là dự án quan trọng, đáp ứng nguyện vọng lâu nay của người dân địa phương, giúp bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa của ngôi đình. Nhờ tỉnh và chính quyền địa phương quan tâm, tôi mong rằng, ngôi đình sẽ phát huy được giá trị của ngôi đình”.

Trải qua thời gian lịch sử, hiện di tích đình Phú Lễ đã xuống cấp và hư hỏng nhiều gây nguy hiểm cho người dân và du khách khi tham quan. Các khu vực như: nhà chánh điện, võ ca, võ quy, mái ngói đều bị hỏng. Mỗi khi trời mưa, từ mái ngói bị dột, nước chảy xuống nhiều chỗ nên không thể sử dụng. Ngoài ra, khuôn viên đình từ trước đến nay không có hàng rào xung quanh nên đã xảy ra nhiều lần mất trộm cổ vật cũng như việc bảo vệ cổ vật trong đình. Do đó, việc đầu tư xây dựng dự án Tu bổ, tôn tạo Di tích kiến trúc nghệ thuật đình Phú Lễ là nhiệm vụ cấp thiết của tỉnh, nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di tích và nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân, gìn giữ những nét đẹp văn hóa tâm linh, tài sản kiến trúc nghệ thuật vô giá mà ông cha để lại cho đời sau, mang lại cho xã Phú Lễ và huyện Ba Tri một trong những công trình kiến trúc nghệ thuật truyền thống, trở thành một điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, thu hút khách du lịch và góp phần tạo ra nguồn lực tài chính tự chủ bền vững cho đình Phú Lễ.

Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Bùi Văn Hiệp, thay mặt đơn vị chủ đầu tư cho hay: “Tu bổ, tôn tạo Di tích kiến trúc đình Phú Lễ, nhằm lưu giữ lại tối đa những yếu tố nguyên gốc của di tích. Khôi phục lại chính xác các yếu tố đã bị thiếu hụt, mất mác trong quá trình tồn tại của di tích. Trả lại cho di tích hình dáng vốn có. Tăng cường độ bền vững của di tích, đảm bảo các điều kiện cần thiết để di tích có thể tồn tại lâu dài ở dạng nguyên gốc từ hình dáng, cơ cấu kiến trúc, màu sắc, đường nét trang trí mỹ thuật đến vật liệu xây dựng...”.

Tổng mức đầu tư của Dự án tu bổ, tôn tạo Di tích kiến trúc nghệ thuật đình Phú Lễ là 30 tỷ đồng, từ nguồn vốn ngân sách trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025. Dự án tọa lạc tại ấp Phú Khương, xã Phú Lễ, huyện Ba Tri, nằm trong khu đất hiện hữu của đình Phú Lễ có diện tích khoảng 8.000m². Hiện chủ đầu tư đang phối hợp với đơn vị tư vấn lập dự án hoàn chỉnh hồ sơ dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt dự án để tổ chức thực hiện các bước tiếp theo. Dự kiến dự án sẽ khởi công trong quý IV-2025.

Bài, ảnh: Thạch Thảo