Quốc phòng

Vinh danh Bộ đội ông Cống

Đền thờ Trung tướng Đồng Văn Cống (tại xã Tân Hào, Giồng Trôm) ngày khánh thành. Ảnh: PY

Sau khi chiếm hầu hết các tỉnh miền Tây Nam bộ, ngày 8-2-1946 (mùng 7 Tết Bính Tuất), quân Pháp đánh chiếm Bến Tre. Đến 9 giờ cùng ngày, chúng chiếm được tỉnh lỵ. Nhiều cơ quan kháng chiến của tỉnh về xã Tân Hào (Giồng Trôm), trong đó Trường Võ bị xã Tân Hào đóng ở xóm Đình (ấp 15). Trường mở lớp huấn luyện quân sự, tập võ nghệ đã thu hút rất đông thanh niên Tân Hào theo học.

Chiếm quận Tán Kế (Giồng Trôm), đại đội lính lê dương do thiếu úy Bales Charles chỉ huy, đóng tại nhà Hội đồng Cát (trụ sở Huyện ủy Giồng Trôm bây giờ). Từ đây, quân Pháp tiếp tục mở rộng đánh chiếm các xã còn lại. Ngày 10-2-1946, chúng bắt đầu ruồng bố, tàn sát dân thường ở xã Tân Hào. Thực hiện sự chỉ đạo của Huyện ủy, các xã chuẩn bị chống trả quyết liệt. Bộ đội Tân Hào cũng ra đời từ đây. Ngày 12-2-1946, một trung đội lính lê dương tiến theo lộ 5 (đường tỉnh 887) đánh chiếm Tân Hào. Đội Du kích Tân Hào khoảng 30 người với 4 súng lửa, mấy quả lựu đạn tự tạo do ông Đồng Văn Cống và Hàng Thọ (Hai Thọ) chỉ huy phục kích tại cầu Ba Ngởi. Địch vừa qua cầu, du kích nổ súng và hô xung phong vang dội. Quân Pháp hốt hoảng bắn loạn xạ. Trận đánh mở màn của đội du kích có tác động mạnh đến người dân địa phương. Ngay sau trận đánh này, xã củng cố lại đội du kích. Số người lớn tuổi, sức khỏe kém, hoàn cảnh neo đơn… về các ấp làm tự vệ canh gác bảo vệ thôn xóm, số còn lại được Chi bộ xã tổ chức thành một tiểu đội, do ông Đồng Văn Cống làm chỉ huy và được người dân gọi là Bộ đội ông Cống. Ngày 17-3-1946, với 4 súng lửa, 1 mã tấu, 3 lựu đạn, Tiểu đội đã phục kích tại cầu Tiệm đánh 4 tên lính ngụy đi xe ngựa từ Thạnh Phú Đông về Giồng Trôm làm chết 1 tên, thu được 2 súng trường. Phát huy thắng lợi, đầu tháng 4-1946, Tiểu đội phục kích tại Miễu Điền (ấp 5) đánh 1 tiểu đội lính ngụy (11 tên) từ Thạnh Phú Đông càn vào Tân Hào cướp bóc đồng bào, diệt 8 tên, thu 8 súng trường. Trong trận này, đồng chí Đinh Văn Thành hy sinh và là liệt sĩ đầu tiên được an táng ở nghĩa trang Miếu Điền (nghĩa trang do Bộ đội ông Cống lập ra vào ngày 2-4-1946). Sau thắng lợi này, nhiều thanh niên Tân Hào và các xã lân cận xin gia nhập Bộ đội ông Cống. Đội Du kích Tân Hào phát triển thành phân đội (tương đương trung đội) do ông Đồng Văn Cống, Bí thư Chi bộ xã làm Phân đội trưởng.

Trên địa bàn tỉnh Bến Tre lúc bấy giờ có nhiều toán vũ trang, với vũ khí tự tạo bám riết làm tiêu hao địch, buộc chúng phải co cụm, đối phó hàng ngày. Các toán vũ trang non trẻ của nhân dân mang nhiều tên gọi khác nhau như Cảm tử quân, Du kích, Dân quân tự vệ. Và trong số này, Đội Du kích Tân Hào hoạt động có hiệu quả và trưởng thành nhanh chóng nhất. Không chỉ đánh thắng nhiều trận trong xã Tân Hào mà Đội còn mở rộng ra các xã lân cận như Tân Thanh, Hiệp Hưng, Châu Hòa và thu nhiều vũ khí, bổ sung trang bị và phát triển nhanh lực lượng. Tên gọi Du kích Tân Hào trở thành Bộ đội Tân Hào hoặc Bộ đội ông Cống. Bộ đội ông Cống cũng chính là bộ đội địa phương của quận Tán Kế và là đơn vị bộ đội địa phương đầu tiên của Bến Tre lúc bấy giờ.

Nhằm tạo quả đấm quân sự mạnh hơn, địa bàn tác chiến rộng hơn, Khu bộ trưởng Khu 8 quyết định cho mỗi tỉnh tổ chức thành một Chi đội dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, trực tiếp chỉ huy các phân đội tập trung. Bến Tre thành lập Chi đội 19 với lực lượng nòng cốt là “Bộ đội Tân Hào”. Tỉnh ủy điều động ông Đồng Văn Cống rời khỏi nhiệm vụ Bí thư chi bộ Tân Hào để làm Chi đội trưởng. Chi đội 19 hoạt động rộng đến địa bàn An Hóa và tỉnh Gò Công.

Điểm đặc biệt của Chi đội 19 là vận động được hàng chục binh sĩ trong hàng ngũ quân viễn chinh, là người Pháp, Đức, Nga, Nhật, Algeria, Ma Rốc bị Pháp bắt làm tù binh đã quay lại tham gia và lập công khá tốt trong các tiểu đội quốc tế của Chi đội 19.

Ngày 23-6-1947, theo Quyết định của Khu bộ trưởng Khu 8, Trung đoàn 99 được thành lập. Lực lượng nòng cốt của Trung đoàn là Chi đội 19, bổ sung thêm một số đơn vị và dân quân tự vệ các địa phương trong tỉnh. Ban Chỉ huy Trung đoàn gồm ông Đồng Văn Cống - Trung đoàn trưởng, Võ Văn Thời - Chính trị viên, Bùi Sĩ Hùng - Trung đoàn phó. Trung đoàn gồm 2 tiểu đoàn và các phân đội trực thuộc.

Từ Đội Du kích Tân Hào, Bộ đội ông Cống đã đánh giặc giỏi, công tác tốt, phát triển nhanh, làm nòng cốt hình thành Chi đội 19, rồi Trung đoàn 99 vang danh, được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng danh hiệu “Trung đoàn gương mẫu”. Và, Bác Hồ cũng chính là người ký quyết định phong hàm Đại đoàn phó cho ông Đồng Văn Cống. Đội Du kích Tân Hào cũng gắn với cuộc đời và mở đầu sự nghiệp của Trung tướng Đồng Văn Cống. Ông đã trải qua nhiều chức vụ, từ chỉ huy Đội Du kích Tân Hào, Chỉ huy Chi đội 19, Trung đoàn 99, Tỉnh đội trưởng Tỉnh đội Bến Tre. Sau khi tốt nghiệp Học viện Quân sự cao cấp nước ngoài, ông lần lượt trải qua các chức vụ: Phó Tư lệnh Quân khu Hữu Ngạn, Cục phó Cục Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu, Tham mưu Trưởng Miền, Tư lệnh Quân khu 8, 9, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng thuộc Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Tư lệnh phó Bộ Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam, Tư lệnh tiền phương Quân khu 7, Phó Tổng Thanh tra Quân đội nhân dân Việt Nam, đại biểu Quốc hội khóa VI.

Trung tướng Đồng Văn Cống được tôn vinh là người anh cả của Lực lượng vũ trang Bến Tre. Và, ngày 12-2-1946, ngày ra đời của Đội Du kích Tân Hào được chọn là Ngày truyền thống của Lực lượng vũ trang Bến Tre (theo Quyết định số 205/QĐ-BTL ngày 20-2-2009 của Bộ Tư lệnh Quân khu 9 về việc công nhận Ngày truyền thống của LLVT Bến Tre).

(Bài viết có tham khảo sử liệu truyền thống Lực lượng vũ trang tỉnh Bến Tre)

Phương Yến

Chia sẻ bài viết