Cần bổ sung quy định bồi thường thiệt hại về tài sản do trưng dụng trong tình trạng khẩn cấp gây ra

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi phát biểu tại buổi thảo luận Tổ. Ảnh Ngọc Mai. 

(1) Đối với dự án Luật Tình trạng khẩn cấp:

Thứ nhất, về các biện pháp khắc phục hậu quả trong tình trạng khẩn cấp. Tại Điều 17 dự thảo Luật quy định 6 nhóm biện pháp nhằm khắc phục hậu quả trong tình trạng khẩn cấp, theo đó các nhóm biện pháp này mang tính chất cứu trợ, hỗ trợ... mà chưa xem xét đến việc bồi thường thiệt hại về tài sản (như đất, tài sản gắn liền với đất hoặc các tài sản khác) cho cá nhân, tổ chức khi nhà nước trưng dụng để phục vụ trong tình trạng khẩn cấp. Đồng thời, khoản 5 Điều 5 dự thảo Luật quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong tình trạng khẩn cấp, đó là: “Không kịp thời hoàn trả tài sản của tổ chức, cá nhân bị trưng dụng, hoặc không bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng tài sản gây ra theo quy định cho các tổ chức, cá nhân bị trưng dụng tài sản”. Hơn nữa, Luật Đất đai hiện hành cũng dành một điều luật (Điều 90) quy định về trưng dụng đất, theo đó nhà nước trưng dụng đất trường hợp thật cần thiết để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai và điều luật này cũng có quy định về bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng đất gây ra. Do đó, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung thêm một khoản vào Điều 17 dự thảo Luật quy định về: “Bồi thường thiệt hại về tài sản do việc trưng dụng gây ra” nhằm bảo đảm tính thống nhất, tính đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Thứ hai, về lực lượng thi hành trong tình trạng khẩn cấp. Tại Điều 31 dự thảo Luật quy định lực lượng thi hành trong tình trạng khẩn cấp gồm: Lực lượng Quân đội nhân dân; Công an nhân dân; Dân quân tự vệ, Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; Viện kiểm sát nhân dân, Toà án nhân dân, Cơ quan thi hành án; Đội công tác tuyên truyền đặc biệt, Đội tuần tra đặc biệt thuộc các lực lượng Quân đội, Công an, Dân quân tự vệ. Đây được xem là “lực lượng cứng”, có trách nhiệm xử lý đối với tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, đối với những trường hợp trong tình trạng khẩn cấp về thảm hoạ lớn như: thiên tai, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, sự cố bức xạ và hạt nhân… thì cần thiết phải có sự tham gia của lực lượng thi hành của các ngành chuyên môn như: nông nghiệp và môi trường, khoa học và công nghệ, y tế,… phối hợp với “lực lượng cứng” nhằm đảm bảo tính chuyên môn, linh hoạt trong quá trình thực hiện để kịp thời ứng phó khi tình trạng khẩn cấp được ban bố. Cho nên, đại biểu đề nghị bổ sung thêm một khoản vào Điều 31 dự thảo Luật quy định về thành phần của lực lượng thi hành trong tình trạng khẩn cấp về thảm hoạ lớn, đó là: “Lực lượng của ngành theo lĩnh vực quản lý tương ứng với tình trạng khẩn cấp được ban bố”.

Thứ ba, nhằm góp phần hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo rà soát lại toàn bộ nội dung dự thảo Luật, điều chỉnh các quy định cho phù hợp với quy định về xây dựng chính quyền địa phương hai cấp đã được Quốc hội thông qua.

(2) Đối với dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù và dự án Luật Dẫn độ: Đại biểu bày tỏ thống nhất với sự cần thiết ban hành Luật và cơ bản thống nhất với bố cục, nội dung của dự thảo Luật.

* Thảo luận về Dự án Luật Tình trạng khẩn cấp, đại biểu Võ Văn Hội, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre cơ bản thống nhất nội dung Dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp theo Tờ trình số 126/TTr-CP ngày 6-3-2025 của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra số 276/BC-UBQPANĐN15 ngày 28-4/2025 của Ủy ban Quốc phòng An ninh và Đối ngoại.

Đại biểu Võ Văn Hội phát biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: Hồng Yến.

Dự thảo luật ban hành là cơ sở pháp lý để thực hiện công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành trong việc huy động lực lượng, phương tiện đối phó với các tình huống an ninh truyền thống cũng như phi truyền thống có thể xảy ra. Bên cạnh đó, đại biểu có một số nội dung góp ý cụ thể vào dự thảo luật như sau:

Về giải thích từ ngữ (Điều 2): Đại biểu đề nghị bổ sung vào Điều 2 giải thích cụm từ “tình trạng khẩn cấp về quốc phòng”.

Về nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn cấp (Điều 3): Tại Khoản 2, Điều 3 dự thảo luật quy định “Đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý thống nhất của Nhà nước”, đại biểu đề nghị bổ sung thêm cụm từ “sự thống lĩnh của Chủ tịch nước và sự quản lý điều hành thống nhất của Thủ tướng Chính phủ” vì trong tình trạng khẩn cấp sẽ có tình trạng khẩn cấp về quốc phòng và tình trạng khẩn cấp về an ninh mà Chủ tịch nước thống lĩnh các lực lượng vũ trang.

Về các hành vi bị nghiêm cấm trong tình trạng khẩn cấp (Điều 5): Tại khoản 5 Điều 5 dự thảo luật quy định “Không kịp thời hoàn trả tài sản của tổ chức, cá nhân bị trưng dụng, hoặc không bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng tài sản gây ra theo quy định cho các tổ chức, cá nhân bị trưng dụng tài sản”. Đại biểu đề nghị thay từ “bị” thành từ “được” như vậy sẽ phù hợp hơn và điều chỉnh khoản 5 Điều 5 dự thảo luật lại như sau: Không kịp thời hoàn trả tài sản của tổ chức, cá nhân được trưng dụng, hoặc không bồi thường thiệt hại do việc trưng dụng tài sản gây ra theo quy định cho các tổ chức, cá nhân được trưng dụng tài sản.

Về các chế độ, chính sách đối với tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trong tình trạng khẩn cấp (Điều 24): Tại khoản 2 Điều 24 dự thảo luật quy định “Cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia, phối hợp, cộng tác, hỗ trợ hoạt động trong tình trạng khẩn cấp có thành tích thì được khen thưởng; bị thiệt hại về tài sản thì được đền bù; bị tổn hại về danh dự, nhân phẩm thì được khôi phục; người bị thương tích, tổn hại sức khỏe, tính mạng thì bản thân hoặc gia đình được hưởng chế độ, chính sách”. Đại biểu cho rằng, nếu quy định như dự thảo luật chưa được cụ thể, chưa phù hợp vì tài sản bị thiệt hại nhưng không được huy động thì không đền bù. Do đó để đảm bảo được rõ hơn và thực hiện thống nhất, đại biểu đề nghị sửa cụm từ “bị thiệt hại về tài sản thì được đền bù”  thành cụm từ “tài sản huy động bị thiệt hại thì được đền bù” và điều chỉnh khoản 2 Điều 24 dự thảo luật lại như sau: Cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia, phối hợp, cộng tác, hỗ trợ hoạt động trong tình trạng khẩn cấp có thành tích thì được khen thưởng; tài sản huy động bị thiệt hại thì được đền bù....

          Về lực lượng thi hành trong tình trạng khẩn cấp (Điều 31): dự thảo luật có 05 nội dung quy định về lực lượng thi hành trong tình trạng khẩn cấp “(1) Lực lượng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân; (2) Dân quân tự vệ, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; (3) Viện kiểm sát nhân dân, toà án nhân dân, cơ quan thi hành án; (4) Đội công tác tuyên truyền đặc biệt, Đội tuần tra đặc biệt thuộc các lực lượng Quân đội, Công an, Dân quân tự vệ; (5) Chính phủ quy định việc thành lập, chức năng, nhiệm vụ các Đội công tác tuyên truyền đặc biệt, Đội tuần tra đặc biệt thuộc các lực lượng Quân đội, Công an, Dân quân tự vệ”. Theo đại biểu, dự thảo luật chỉ mới quy định những lực lượng an ninh quốc phòng nhưng lực lượng để thực hiện nhiệm vụ phòng chống thiên tai, dịch bệnh, môi trường chưa được quy định trong dự thảo luật. Do đó đại biểu đề nghị nên bổ sung thêm một khoản vào Điều 31 quy định: “lực lượng chuyên môn của các Bộ ngành, địa phương và có thể có lực lượng của toàn dân tham gia” như vậy sẽ đảm bảo linh hoạt trong quá trình thực hiện, từ đó kịp thời ứng phó khi có tình trạng khẩn cấp xảy ra.

Về trách nhiệm của chính quyền địa phương (Điều 37): Tại khoản 4 Điều 37 dự thảo luật quy định trách nhiệm của “Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã: a) Bảo đảm các điều kiện hoạt động của các cơ quan, tổ chức, lực lượng thuộc quyền trong tình trạng khẩn cấp; b) Chỉ đạo tổ chức truyền thông, tuyên truyền cho cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện nghiêm các quy định trong tình trạng khẩn cấp; tổng hợp, thống kê, đánh giá thiệt hại, báo cáo Ủy ban nhân dân cấp trên trực tiếp; c) Đầu tư, mua sắm trang thiết bị, phương tiện theo quy trình nhanh nhất để phục vụ công tác ứng phó, khắc phục”, đại biểu đề nghị bỏ quy định về thẩm quyền cấp huyện trong dự thảo luật vì hiện nay thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, không còn cấp huyện. Đồng thời, đề nghị ban soạn thảo rà soát toàn bộ nội dung của dự thảo luật để đảm bảo phù hợp với các quy định của pháp luật vì  đối với cấp xã theo quy định hiện nay, sẽ có xã, phường, đặc khu không còn xã, phường, thị trấn nhưng tại Điều 9, Điều 11 dự thảo luật còn quy định trách nhiệm của  “thị trấn”...

Ngọc Mai - Hồng Yến