GII 2023: Việt Nam tăng 2 bậc, xếp thứ 46/132 nền kinh tế

GII 2023 được tính bằng giá trị trung bình của 2 chỉ số phụ. Chỉ số phụ đầu vào ĐMST đánh giá các yếu tố của nền kinh tế cho phép và tạo điều kiện cho các hoạt động ĐMST và được nhóm thành 5 trụ cột là: thể chế, nguồn nhân lực và nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển của thị trường và trình độ phát triển của kinh doanh. Chỉ số phụ đầu ra ĐMST ghi nhận kết quả thực tế của các hoạt động ĐMST trong nền kinh tế và được chia thành 2 trụ cột là: sản phẩm tri thức và công nghệ (CN) và sản phẩm sáng tạo.

Bảng so sánh thứ hạng các trụ cột GII của Việt Nam qua 3 năm 2021 - 2023

Thứ hạng của Việt Nam năm nay tăng là do tăng hạng ở cả đầu vào và đầu ra của ĐMST. Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào ĐMST: Tăng 2 bậc so với năm 2022, từ vị trí 59 lên 57. Có 4/5 trụ cột đầu vào ĐMST năm nay tăng bậc: thể chế (tăng 3 bậc), nguồn nhân lực và nghiên cứu (tăng 9 bậc), cơ sở hạ tầng (tăng 1 bậc), trình độ phát triển của doanh nghiệp (tăng 1 bậc). Tuy nhiên, trình độ phát triển của thị trường giảm 6 bậc. Đầu ra ĐMST của Việt Nam tăng 1 bậc so với năm 2022, từ vị trí 41 lên 40, nhờ tăng 4 bậc ở trụ cột sản phẩm tri thức và CN, dù trụ cột sản phẩm sáng tạo giảm 1 bậc.

Cốt lõi của GII cung cấp các thước đo hiệu suất và xếp hạng 132 nền kinh tế trong hệ sinh thái ĐMST của họ. Chỉ số được xây dựng trên một bộ dữ liệu phong phú tập hợp 80 chỉ số từ các nguồn tư nhân và công quốc tế, vượt ra ngoài các thước đo truyền thống về ĐMST kể từ khi định nghĩa về đổi mới được mở rộng. Nó không còn bị giới hạn trong các phòng thí nghiệm R&D và các bài báo khoa học (KH) đã xuất bản, mà thay vào đó, có bản chất tổng quát hơn và theo chiều ngang, bao gồm các khía cạnh xã hội, mô hình kinh doanh và kỹ thuật. 80 chỉ số này thể hiện và theo dõi xu hướng đổi mới toàn cầu ở 132 nền kinh tế, hướng dẫn các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp trong việc thúc đẩy ĐMST.

Theo WIPO, Việt Nam là một trong 7 quốc gia thu nhập trung bình (gồm Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Việt Nam, Philippines, Indonesia và Cộng hòa Hồi giáo Iran) đạt được nhiều tiến bộ nhất về ĐMST trong thập kỷ qua. Việt Nam cũng là một trong 3 quốc gia (gồm Ấn Độ, Cộng hòa Moldova và Việt Nam) giữ kỷ lục có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp.

Trong khu vực ASEAN, Việt Nam vẫn đứng vị trí thứ 4 (như năm 2021 và 2022), sau Singapore (5), Malaysia (36) và Thái Lan (43). Trong số các nước ASEAN được xếp hạng, có 3 nước tăng bậc là Singapore, Philippines (56), Indonesia (61), Brunei (87), Lào (110). Thái Lan và Malaysia vẫn giữ nguyên thứ hạng, trong khi Campuchia giảm bậc từ 97 xuống 110.

GII là một bộ công cụ đánh giá năng lực ĐMST quốc gia có uy tín trên thế giới, phản ánh mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên KH, CN và ĐMST của các quốc gia. Qua đó, các quốc gia thấy được bức tranh tổng thể cũng như các điểm mạnh, điểm yếu của mình. Vì lý do này mà GII hiện được chính phủ nhiều quốc gia sử dụng như một công cụ tham chiếu quan trọng cho quản lý nhà nước về KH, CN và ĐMST, cũng như để xây dựng các chính sách KH, CN và ĐMST (Ấn Độ, Trung Quốc, Philippines, Colombia, Brazil…).

Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã sử dụng bộ chỉ số này như một trong các công cụ quản lý điều hành quan trọng và đã phân công các bộ, cơ quan, địa phương cùng có trách nhiệm cải thiện chỉ số. Trong đó, Bộ KH&CN được giao nhiệm vụ là đầu mối theo dõi, điều phối chung. Từ năm 2017 đến nay, chỉ số GII của Việt Nam liên tục được cải thiện, tăng từ vị trí 59 (năm 2016) lên 42 (năm 2019 và 2020), 44 (năm 2021), 48 (năm 2022) và 46 (năm 2023).

Nguyễn Thanh Tùng

(Trung tâm Khoa học và Công nghệ)