Hoạt động văn học, nghệ thuật những ngày đầu giải phóng

Nhạc sĩ Lan Phong (đứng) chỉ huy anh chị em Đoàn Văn công giải phóng hòa tấu bài nhạc “Giải phóng miền Nam”. Ảnh tư liệu

Nguồn sinh khí mới

Nhớ lại ấn tượng ngày tiếp quản, họa sĩ Trường Chăm - hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, một trong những văn nghệ sĩ kỳ cựu của tỉnh trưởng thành từ kháng chiến kể lại: Sáng 2-5-1975, trên 5 ngàn bức tranh khắc gỗ màu, điểm màu khổ 25x30cm với các nội dung: “Trong rào gai bình định”, “Quăng súng trở về với nhân dân”, “Tình nhân dân các nước”, “Đồng khởi đổi đời”, “Cầm súng để giải phóng quê hương”, “Bác đang cùng chúng cháu hành quân”, “Xây dựng vùng giải phóng”, “Tiến lên toàn thắng ắt về ta” được dán treo khắp nơi trong nội ô thị xã, khắp đường phố, khắp nơi công cộng, tạo nên một không khí sắc màu rực rỡ, có người phải thốt lên: “Đúng là thị xã Bến Tre tiếp quản bằng tranh”. Ngoài ra, có hàng chục cụm pano khổ 2x3m được dựng khắp nơi của mọi ngã ba, ngã tư thành phố. Đặc biệt hơn, có 3 bức chân dung Bác Hồ khổ 3x4m được treo rất trang nghiêm 3 mặt ở bùng binh thị xã, bây giờ là bùng binh An Hội.

Đó là những dấu ấn đặc biệt đáng nhớ của văn học, nghệ thuật tỉnh trong thời khắc đặc biệt của quê hương. Giải phóng, tỉnh chủ trương nhanh chóng chuyển những hoạt động văn học, nghệ thuật từ thời chiến sang thời bình phục vụ những nhiệm vụ trước mắt. Bên cạnh đẩy mạnh phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng, việc bài trừ văn hóa - văn nghệ phản động - tàn dư của chủ nghĩa thực dân mới trên địa bàn tỉnh được xúc tiến mạnh mẽ và kiên quyết.

Phong trào văn hóa - văn nghệ, thể thao lúc này có tính quần chúng rộng rãi, sôi nổi, có nội dung tốt và lành mạnh được đông đảo quần chúng tham gia. Trong hoàn cảnh đời sống vật chất còn thiếu thốn, khó khăn gây nên tâm trạng băn khoăn trong một bộ phận quần chúng, chính nhờ có hoạt động văn hóa cách mạng do Đảng tổ chức và lãnh đạo đã đem lại cho nhân dân một nguồn vui mới, một sinh khí thoải mái về đời sống văn hóa. Nhờ đó, bước đầu kịp thời đáp ứng một số yêu cầu về hoạt động văn hóa, thể thao cách mạng, nên ảnh hưởng văn hóa nô dịch, phản động của chủ nghĩa thực dân mới bị đẩy lùi, đời sống văn hóa, tinh thần của người dân lành mạnh, tiến bộ hơn trước.

Sau hơn 1 năm giải phóng, Đảng bộ và nhân dân tỉnh đã hoàn thành nhiệm vụ ổn định tình hình an ninh trật tự, khôi phục sản xuất kinh tế, các hoạt động văn hóa - xã hội, ổn định đời sống nhân dân là tiền đề để tiếp tục phát triển trong những năm tiếp theo.

Đến năm 1979, với những cố gắng tích cực khắc phục khó khăn, áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, nhân dân tỉnh đã giải quyết được nạn thiếu đói lương thực, công tác xây dựng cơ bản được đầu tư nhiều hơn trước, các hoạt động văn hóa - xã hội được đẩy mạnh. Thời điểm này, văn hóa, văn nghệ phát triển sôi nổi, mạnh mẽ. Trong các xóm, ấp, các đội văn nghệ quần chúng được thành lập và hoạt động sôi nổi, thu hút đông đảo đồng bào tham dự. Các đoàn nghệ thuật, đội chiếu phim đã xuống các vùng nông thôn, vùng căn cứ cách mạng để phục vụ nhân dân.

Văn hóa, văn nghệ cơ sở phát triển mạnh

Tháng 12-1979, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ II đã đánh giá những kết quả đạt được qua nhiệm kỳ đầu tiên sau giải phóng cũng như thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, khó khăn và những vấn đề thiếu sót còn tồn tại cần khắc phục. Trong đó, có đánh giá các hoạt động văn hóa cùng với giáo dục, y tế đều thiếu cơ sở vật chất cũng như cán bộ. Tình hình xây dựng nông thôn mới, xây dựng con người mới cũng như nếp sống văn hóa còn chậm và chưa trở thành phong trào, trật tự xã hội còn phức tạp, các hiện tượng tiêu cực trong hoạt động kinh tế - xã hội còn diễn ra.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội II Đảng bộ tỉnh, Đảng bộ và nhân dân tỉnh tiếp tục ra sức tháo gỡ khó khăn, ổn định an ninh trật tự để phát triển kinh tế - xã hội. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ của giai đoạn này cũng tiếp tục được phát triển hơn trước. Các nhà văn hóa, câu lạc bộ, thư viện được thành lập ở các huyện, xã. Các đoàn nghệ thuật của tỉnh đã tổ chức biểu diễn ở nhiều nơi trong và ngoài tỉnh.

Giai đoạn này, Tỉnh ủy có Nghị quyết số 19 ngày 15-5-1984, đưa ra những định hướng quan trọng về hoạt động văn hóa - xã hội của tỉnh. Năm 1984, cả tỉnh có 20 đơn vị chiếu bóng, 4 rạp chiếu bóng, 5 đội nghệ thuật chuyên nghiệp, nhiều cơ quan, xí nghiệp, xã phường có đội văn nghệ nghiệp dư. Tuy nhiên, giai đoạn này, nhiều xã nông thôn vùng sâu, vùng căn cứ kháng chiến, các xã ven biển, đời sống vật chất, tinh thần còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, các hoạt động văn hóa - xã hội chưa đáp ứng yêu cầu tối thiểu của nhân dân.

Năm 1980, Hội Văn học Nghệ thuật Nguyễn Đình Chiểu được thành lập, tạo tiền đề và là cơ sở pháp lý để đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh tiếp tục phát triển và trưởng thành dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, bảo đảm đúng định hướng, chỉ đạo của Nghị quyết Đảng, nhằm gặt hái thành quả văn học, nghệ thuật ngày càng cao, phục vụ hiệu quả công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà.

T. Đồng