BDK - Kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy là một quy trình quan trọng nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng được quy định tại Thông tư số 47/2024/TT-BGTVT ngày 15-11-2024 của Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng). Xe mô tô, xe gắn máy thải ra các chất gây ô nhiễm như CO (carbon monoxide), NOx (oxides of nitrogen), HC (hydrocarbons)... làm ô nhiễm không khí gây ra nhiều căn bệnh nghiêm trọng về hô hấp, tim mạch và ung thư. Quá trình kiểm định khí thải giúp phát hiện và sửa chữa các vấn đề kỹ thuật của xe, từ đó nâng cao hiệu suất, tiết kiệm nhiên liệu và tăng tuổi thọ của xe; đồng thời, nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.
Xe mô tô, xe gắn máy có thời gian tính từ năm sản xuất trên 5 năm thì chủ xe phải mang xe đến cơ sở đăng kiểm để kiểm định khí thải. Chủ xe nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ sở đăng kiểm hoặc nộp hồ sơ trực tuyến. Cơ sở đăng kiểm tiếp nhận hồ sơ, tra cứu thông tin của xe trên phần mềm quản lý kiểm định và đối chiếu giấy chứng nhận (GCN) đăng ký xe với xe thực tế, trường hợp xe thuộc trường hợp bị từ chối kiểm định, cơ sở đăng kiểm lập thông báo theo mẫu gửi cho chủ xe, nếu xe không thuộc trường hợp bị từ chối kiểm định thì cơ sở đăng kiểm lập phiếu kiểm soát kiểm định. Nếu kết quả kiểm định không đạt yêu cầu phải lập thông báo theo mẫu gửi cho chủ xe; trường hợp kết quả đạt yêu cầu thì cơ sở đăng kiểm cấp GCN kiểm định khí thải theo thời hạn hiệu lực của GCN kiểm định khí thải đối với mô tô, xe gắn máy.
Đối với mô tô, xe gắn máy có thời gian sản xuất đến 5 năm, chu kỳ kiểm định khí thải là 60 tháng tính từ ngày xuất xưởng của xe. Trường hợp xe trong cơ sở dữ liệu không có thông tin về ngày xuất xưởng thì tính từ ngày 31 tháng 12 của năm sản xuất xe. Đối với mô tô, xe gắn máy có thời gian sản xuất trên 5 năm đến 12 năm, chu kỳ kiểm định khí thải có định kỳ là 24 tháng; xe có thời gian sản xuất trên 12 năm, chu kỳ kiểm định khí thải có định kỳ là 12 tháng.
Quy trình kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy bao gồm các bước sau:
Chuẩn bị mẫu khí thải: Là bước đầu tiên trong quá trình kiểm định khí thải của xe. Đầu tiên, xe được khởi động và chạy ở điều kiện không tải để động cơ đạt được nhiệt độ hoạt động bình thường. Xe cần phải chạy trong khoảng thời gian ngắn để đảm bảo rằng động cơ đã ổn định. Một ống hút khí thải được nối từ ống xả của xe vào thiết bị thu thập khí thải. Thiết bị này sẽ hút một lượng khí thải nhất định để đưa vào các hệ thống phân tích.
Thu thập mẫu khí thải: Là quá trình lấy mẫu khí thải từ ống xả của xe để phân tích và đánh giá các chất ô nhiễm có trong khí thải. Xe được khởi động và chạy ở chế độ ổn định. Thiết bị thu thập sẽ bắt đầu hút một lượng khí thải nhất định từ ống xả. Khí thải thu thập được đưa vào các bình chứa hoặc túi mẫu đặc biệt để lưu trữ. Mẫu khí thải sau khi thu thập được gửi đến phòng thí nghiệm hoặc thiết bị phân tích để kiểm tra và đánh giá các chất ô nhiễm có trong khí thải.
Xử lý mẫu khí thải: Đây là bước quan trọng nhằm loại bỏ các tạp chất và chuẩn bị cho quá trình phân tích chính xác. Sau đó, mẫu khí thải được chia thành các phần nhỏ để tiến hành nhiều phương pháp phân tích khác nhau. Ghi lại các thông tin liên quan đến mẫu, bao gồm thời gian thu thập, điều kiện và các thao tác xử lý mẫu.
Phân tích mẫu khí thải: Là quá trình kiểm tra các mẫu khí thải đã được thu thập và xử lý để xác định thành phần và nồng độ các chất ô nhiễm có trong khí thải, nhằm đảm bảo rằng xe máy tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường. Tổng hợp kết quả phân tích thành báo cáo chi tiết; đưa ra các khuyến nghị và biện pháp cải thiện (nếu cần thiết) để đảm bảo xe máy tuân thủ các tiêu chuẩn về khí thải. Thông báo kết quả phân tích cho cơ quan quản lý và chủ sở hữu xe. Đảm bảo rằng các biện pháp cải thiện được thực hiện (nếu cần thiết) để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
So sánh kết quả: Là bước cuối cùng trong quy trình kiểm định khí thải xe, mục tiêu của bước này là so sánh kết quả phân tích các chất như CO (carbon monoxide), NOx (oxides of nitrogen), HC (hydrocarbons) và các hạt bụi với các tiêu chuẩn khí thải xem các giá trị đo được có nằm trong phạm vi cho phép hay không. Nếu các giá trị đo được nằm trong phạm vi cho phép, xe được coi là đáp ứng tiêu chuẩn khí thải và đủ điều kiện lưu hành. Nếu có bất kỳ giá trị nào vượt quá giới hạn cho phép, xe sẽ không đạt yêu cầu kiểm định và cần có biện pháp khắc phục. Sau khi đã thực hiện các biện pháp cải thiện, xe máy phải được kiểm định lại để đảm bảo tuân thủ các quy định về khí thải.