Lối sống tối giản thời công nghệ số

15/04/2022 - 05:51

Bìa sách “Lối sống tối giản thời công nghệ số”.

Bìa sách “Lối sống tối giản thời công nghệ số”.

Công nghệ số (CNS) đang làm thay đổi lối sống của xã hội hiện đại. Những lợi ích mà CNS mang lại cho cuộc sống của con người là điều không cần bàn cãi. Tuy nhiên, ở một góc độ khác, các nhà nghiên cứu xã hội cũng đã chỉ ra những vấn đề tiêu cực của một xã hội chịu tác động bởi CNS. Hay nói cụ thể hơn là mặt trái của việc sử dụng CNS không đúng cách đã biến con người từ chủ thể trở thành đối tượng bị lệ thuộc vào các sản phẩm công nghệ. Có thể thấy như tình trạng “nghiện” mạng xã hội hay lối sống “ảo” đã kéo chúng ta rơi vào trạng thái chìm đắm trong thế giới số mà không biết được đâu mới chính là những giá trị thật sự hữu ích cho một cuộc sống thật này.

“Lối sống tối giản thời công nghệ số” của Cal Newport (Khánh Trang dịch) nêu ra những lập luận mang tính phương pháp giúp bạn đọc, nhất là những ai đang băn khoăn về hành vi của mình trong cuộc sống thời công nghệ hiểu rõ hơn và bắt đầu xác lập lại một cuộc sống số thực thụ để sử dụng các thiết bị và công nghệ thông minh một cách thông minh hơn.

 Tác giả trình bày ý tưởng của mình thành 2 phần là các nền tảng và thực hành. Ở phần 1, tác giả tập trung khai thác chi tiết và lý giải vì sao cần tối giản trong sử dụng công nghệ. Phần 2, tác giả hướng dẫn cách áp dụng triết lý tối giản vào cuộc sống.

Là một giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Georgetown, Cal Newport có nhiều bài viết về sự giao thoa giữa CNS và văn hóa. Các tác phẩm của ông đã được dịch ra 25 ngôn ngữ khác nhau. Trong phần giới thiệu quyển sách, Cal Newport viết: “Trong quá trình tìm hiểu về chủ đề này, tôi đã dần đi đến chỗ tin tưởng rằng những gì bạn cần là một triết lý sử dụng công nghệ hoàn chỉnh và đầy đủ, bắt rễ từ những giá trị cơ bản mà bạn đề cao, đưa ra được câu trả lời rõ ràng cho những câu hỏi liên quan đến việc bạn nên sử dụng công cụ nào, sử dụng chúng như thế nào, và quan trọng không kém, nó phải giúp bạn đủ tự tin để phớt lờ mọi thứ khác”. Quan điểm tác giả nêu ra là “chủ nghĩa tối giản số”, vận dụng quan điểm “ít hơn có thể là nhiều hơn” vào mối quan hệ của con người với các công cụ số.

Cal Newport cho rằng: “Chìa khóa để phát triển thế giới CNS hiện nay của chúng ta là hãy tiết giảm mạnh thời gian sử dụng công nghệ”. Chủ nghĩa tối giản số được tác giả khái quát là “một triết lý về sử dụng công nghệ, trong đó bạn tập trung thời gian trực tuyến của mình vào một lượng nhỏ các hoạt động được tối ưu hóa và lựa chọn cẩn thận có thể giúp củng cố mạnh mẽ những điều bạn trân trọng và sau đó vui vẻ bỏ qua tất cả mọi thứ khác”.

Các chia sẻ cụ thể của nhiều nhân vật mà tác giả đã phỏng vấn chỉ ra cho người đọc cách sử dụng các ứng dụng CNS hiệu quả. Quan trọng nhất là ý thức và sự chủ động của mỗi người khi nghiêm túc xem xét tính hiệu quả và giá trị của ứng dụng và công nghệ mà mình sử dụng để đưa ra sự lựa chọn. Đồng thời, thiết lập được cách khai thác và sử dụng các ứng dụng số này để phục vụ cho nhu cầu cá nhân một cách hiệu quả nhất. Ví dụ như: Tắt bớt các thông báo ứng dụng, giới hạn thời gian lướt mạng xã hội, thiết lập chế độ không làm phiền, lựa chọn chỉ sử dụng tính năng tối ưu nhất thay vì mọi tính năng của ứng dụng, thiết lập nguyên tắc của cá nhân khi sử dụng công nghệ… Các phương pháp mà tác giả đưa ra cũng khuyến khích việc thúc đẩy những hoạt động tương tác, tăng cường kết nối giữa người với người một cách thực tế mà không phụ thuộc vào CNS. Đồng thời, khuyến khích việc dành thời gian cho việc phát triển bản thân thông qua thói quen ghi chép, đọc sách, thư giãn lành mạnh hoặc tham gia các hoạt động xã hội ý nghĩa.

Ông cũng khẳng định: “Tối giản sử dụng CNS không phải là việc bác bỏ những tiến bộ của kỷ nguyên internet, thay vào đó, nó chỉ bác bỏ cách thức sử dụng các công nghệ này của rất nhiều người hiện nay. Trên cương vị một nhà khoa học máy tính, tôi kiếm tiền bằng cách góp công sức vào công cuộc thúc đẩy sự tiến bộ của thế giới số. Giống như nhiều đồng nghiệp cùng hoạt động trong lĩnh vực này, tôi rất háo hức trước những khả năng mà tương lai công nghệ mang lại. Nhưng bên cạnh đó, tôi cũng tin rằng chúng ta không thể khai mở được tiềm năng đó nếu như chúng ta không nỗ lực kiểm soát cuộc sống số của mình - qua đó tự tin đưa ra quyết định cho chính mình để xác định rõ xem những công cụ mà chúng ta muốn sử dụng là gì, vì lý do gì và trong những điều kiện như thế nào”.

Thay lời kết, tác giả viết: “Tôi hy vọng rằng, chủ nghĩa tối giản số có thể giúp đảo ngược trạng thái này bằng cách mang lại một phương thức có tính xây dựng để bạn có thể sử dụng và tận dụng những ý tưởng đổi mới sáng tạo tân tiến nhất, nhằm phục vụ cho lợi ích của chính bạn, chứ không nhằm phục vụ cho các tập đoàn lớn trong nền kinh tế kinh doanh sự chú ý, để tạo ra một nền văn hóa trong đó những người am hiểu về công nghệ có thể lật ngược lời than van mà tự tin khẳng định rằng: “Nhờ có công nghệ mà tôi đã trở thành một người tốt đẹp hơn trước đây”.

“Lối sống tối giản thời công nghệ số” là tập sách 374 trang, do Nhà xuất bản Công Thương phát hành, thuộc nhóm sách về công nghệ thông tin, đổi mới công nghệ và xã hội học thuộc biên mục Thư viện Quốc gia Việt Nam.

Bài, ảnh: Triều Dương

Chia sẻ bài viết

BÌNH LUẬN