Tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá tại huyện Giồng Trôm.

Xu hướng sử dụng gia tăng ở giới trẻ

Trong những năm qua, thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL), Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo hoạt động PCTHTL. Các bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai các hoạt động theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Công tác PCTHTL bước đầu đạt được các kết quả đáng khích lệ. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường đã giảm trung bình 0,5% mỗi năm trong nam giới.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, trên thị trường đã xuất hiện các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và việc sử dụng các sản phẩm này có nhiều diễn biến phức tạp. Tỷ lệ sử dụng có xu hướng gia tăng nhanh trong cộng đồng. Đặc biệt, giới trẻ và có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người sử dụng. Theo số liệu ngành chuyên môn, tỷ lệ học sinh từ lớp 6-12 sử dụng thuốc lá điện tử năm 2023 là 7%. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi từ 13-17 tuổi, tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm tuổi từ 13-15 tuổi, tỷ lệ từ 3,5% năm 2022, lên 8% năm 2023.

Bên cạnh, các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường, các sản phẩm thuốc lá mới, gồm: thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia tăng sử dụng ở giới trẻ, đặc biệt là đối với học sinh. Rất nhiều chương trình quảng cáo và tiếp thị thuốc lá. Đặc biệt, các sản phẩm thuốc lá mới hướng vào học sinh, nhóm đối tượng hiểu biết chưa đầy đủ và dễ bị tác động. WHO khẳng định, có mối liên quan rõ ràng giữa việc gia tăng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá trong giới trẻ với việc tiếp cận giới trẻ thông qua quảng cáo, tiếp thị. Đặc biệt, trên các nền tảng kỹ thuật số và thông qua việc sử dụng lao động trẻ em trong việc mua bán, trồng cây thuốc lá.

Theo phân tích của các chuyên gia, nicotine có trong các sản phẩm thuốc lá có tính gây nghiện cao, gây hại lớn đến sự phát triển não bộ thanh thiếu niên. Vì não bộ của trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển cho tới tuổi 25. Nicotine làm suy yếu sự trưởng thành não bộ của thanh thiếu niên, với những hậu quả ngắn hạn và hậu quả lâu dài nghiêm trọng đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần. Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn. Vì thế, ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai. Phơi nhiễm nicotine đặc biệt gây hại cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kì thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.

Tăng cường quản lý

Để bảo vệ trẻ em tránh khỏi tác hại của thuốc lá, WHO kêu gọi chính phủ các nước áp dụng các chính sách bảo vệ các em khỏi các hành vi lôi kéo sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 13-5-2024 về việc tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; yêu cầu các bộ, ngành Trung ương có liên quan và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép kinh doanh, sử dụng trên thị trường Việt Nam. Tăng cường thông tin, giáo dục, truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cho người dân.

Truyền thông về phòng chống tác hại thuốc lá tại huyện Bình Đại.

Tại tỉnh, UBND tỉnh đề nghị Ủy ban MTTTQ Việt Nam tỉnh, các tổ chức chính trị -  xã hội tỉnh, các tổ chức, cơ quan, đơn vị phối hợp triển khai Kế hoạch số 6765/KH-UBND ngày 3-11-2023 của UBND tỉnh về việc thực hiện Chiến lược quốc gia về PCTHTL đến năm 2030; đưa chỉ tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương theo từng thời kỳ; lồng ghép hoạt động PCTHTL vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án khác của địa phương.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Bé Mười yêu cầu, kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình PCTHTL và rượu bia các cấp, phân công trách nhiệm cụ thể của các thành viên Ban chỉ đạo; ban hành quy định về chức năng nhiệm vụ, cơ chế phối hợp giữa các sở, ban, ngành, tổ chức đoàn thể để bảo đảm triển khai có hiệu quả công tác PCTHTL. Tổ chức lồng ghép hoạt động PCTHTL trong các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; nhân rộng các mô hình xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị không khói thuốc.

Đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ của các cơ quan, đơn vị. Treo biển báo cấm hút thuốc tại các địa điểm có quy định cấm hút thuốc theo quy định của Luật PCTHTL. Phát huy vai trò của mạng lưới cộng tác viên về PCTHTL tại cộng đồng trong việc vận động, hướng dẫn người dân nghiêm túc thực hiện các quy định pháp luật và tích cực tham gia hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về PCTHTL. Tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra liên ngành theo chuyên đề về PCTHTL theo phân cấp. Đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho lực lượng thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về PCTHTL. Tăng cường truyền thông về tác hại của thuốc lá và các sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại trường học, cơ sở khám chữa bệnh.

Bài, ảnh: Phan Hân