Bà Nguyễn Thị Dùm (Bình Đại) có nhu cầu tư vấn: Hơn 20 năm trước tôi mua đất liền kề với đất của ông A.. Tôi và ông A. đều đã được cấp sổ đỏ. Cách đây 4 tháng, ông A. lấn ranh của tôi. Tôi thương lượng nhưng ông A. quả quyết rằng không lấn chiếm đất.
Xin hỏi: Tôi có thể khởi kiện ông A. tại Tòa án mà không hòa giải tại xã được không? Tôi phải làm sao?
Thắc mắc của bà được luật sư Lê Vũ Hồng Huệ (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
Điều 186 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định về quyền khởi kiện vụ án dân sự như sau: “ Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình”.
Điều 166 Luật Đất đai năm 2013 quy định về quyền chung của người sử dụng đất: “…..5. Được Nhà nước bảo hộ khi người khác xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp về đất đai của mình.
7. Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của mình và những hành vi khác vi phạm pháp luật về đất đai…..”
Khoản 24 Điều 3 Luật Đất đai quy định: “Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai”.
Đồng thời, theo Khoản 1 Điều 202 Luật Đất đai quy định, Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở. Nếu các bên tranh chấp không tự hòa giải được thì gửi đơn đến UBND cấp xã nơi có đất để yêu cầu hòa giải.
Trường hợp khi hòa giải không thành thì được giải quyết như sau: “Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật Đất đai 2013 và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết” (Điều 203 Luật Đất đai).
Khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP quy định: “ Đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất mà chưa được hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp thì được xác định là chưa có đủ điều kiện khởi kiện”. Như vậy, tranh chấp quyền sử dụng đất là phải bắt buộc hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp, nếu không hòa giải tại UBND cấp xã thì sẽ không được quyền khởi kiện tại tòa án.
Theo lời trình bày của bà thì đây là tranh chấp quyền sử dụng đất giữa bà và ông A. Căn cứ vào quy định pháp luật nêu trên, bà có thể nộp đơn yêu cầu UBND cấp xã (nơi có phần đất xảy ra tranh chấp) yêu cầu hòa giải.
Trường hợp hòa giải thành thì sẽ kết thúc tranh chấp. Nếu hòa giải không thành, UBND xã sẽ chuyển hồ sơ đến Tòa án hoặc tự bà nhận hồ sơ để nộp cho Tòa án. Sau đó, bà liên hệ với Tòa án để được hướng dẫn hoàn thành thủ tục khởi kiện.
H.Trâm (thực hiện)
