Tướng Tám Vị - người anh hùng qua từng trận đánh

KỲ II : NHỮNG HỘI NGỘ BẤT NGỜ

Gặp ông những ngày này, ngồi uống một ly rượu bên bờ Hàm Luông, rồi đưa ông trở về nhà, chạy ngang qua dinh Tỉnh trưởng, mục tiêu mà đơn vị của ông chưa kịp chòm tới trong Tết Mậu Thân; qua Bến Lở nơi ông chỉ huy vượt sông, tiếp bờ hành tiến; tiếp tục qua nam cầu Cá Lóc, trận địa năm xưa Tiểu đoàn 516 diệt gọn Tiểu đoàn Mỹ... bao nhiêu nỗi niềm trong ông sống dậy, những ưu tư cũng tuôn trào. Ông nói câu chuyện của sau hơn 30 năm cuộc chiến, với những người lính Mỹ...

“CỐ NHÂN” CUỘC CHIẾN

Một lần, ông tiếp vợ và con một phi công Mỹ bị ta bắn hạ trên bầu trời thuộc khu vực Trung đoàn I Đồng Tháp do ông quản lý. Mấy chục năm sau ngày giải phóng, họ qua Hồng Ngự (Đồng Tháp), nơi máy bay rơi để tìm hiểu. Lần mò mãi rồi người ta chỉ đến ông, người đã chỉ huy đơn vị ngày xưa bắn rơi máy bay. Họ hỏi vì sao phải bắn, ông đáp: “Chiến tranh và viên phi công đã bay vào khu vực đơn vị tôi quản lý. Chúng tôi buộc lòng phải bắn!”.

Có lẽ trên chiến trường khốc liệt ngày xưa, ông Tám Vị không nghĩ một ngày nào đó sẽ tiếp xúc với những con người phía sau lưng kẻ thù của mình. Ông căm giận chồng, cha của họ ngày xưa tự dưng mang bom pháo và chiến tranh trút lên đầu người Việt. Rồi giờ đây trong một phút mủi lòng, ông nhìn trân trân một người con gái phương Tây diện chiếc áo dài trắng, một người mẹ ngơ ngác vì lý do chết của chồng mình nơi đất lạ quê người.

Câu chuyện đủ lâu để người ta thấy, té ra cuộc sống chỉ là những vòng quay của sự thấu hiểu giữa những con người.

Năm 1996, tức 21 năm sau chiến cuộc, trung tá hải quân Mỹ James G. Zumwalt ghé về lại vùng sông nước Bến Tre, nơi chiến thuật “Hạm đội nhỏ trên sông” đã bị thất bại. Ông ta lần tìm ra người chỉ huy với chiến thuật đối kháng mang tên Tám Vị. Rồi gặp lại “cựu thù” ấy là một vị tướng già, hóm hỉnh vui tính. Ngồi ăn với nhau ở nhà hàng Đồng Khởi từ 7g đến 10g tối mà nói chưa hết chuyện. Ông trải bản đồ ra giải thích, rồi ông đưa James xuống ca-nô chạy ngược ra những khúc sông dậy sóng những khói lửa đạn mù ngày xưa.

James rưng rưng nước mắt kể cho ông nghe về câu chuyện gia đình, về người cha Đô đốc Hải quân và người anh chết vì chất độc da cam mà cha ông ra lệnh rải xuống nơi này. James bảo: “Ông thắng là phải rồi. Địa hình sông nước nhỏ, lợi thế của súng B40, B41... làm sao hạm đội xoay trở lại với ông?”. Tám Vị nhìn vào mắt người từng là “cựu thù” trước mặt mình, nói giản dị: “Chiến tranh mà, thắng, thua là phải có. Giờ tôi chỉ buồn, lẽ ra ông đừng mang đau khổ tới cho đất nước tôi!”.

Có một trung úy Mỹ khác mà ông gọi tên theo phiên âm tiếng Việt là Coor-nây, còn sống sót trong trận quân của Tám Vị tập kích vào trung đội Mỹ ở Châu Bình, đã trở thành “mai mối” cho Hội Cựu chiến binh Hải quân Mỹ gửi thư mời ông qua Mỹ tham quan. Họ mời hoài, ông cứ từ chối: Đi cả tháng trời, rồi không biết tiếng Mỹ, bực bội lắm. Vị tướng phân trần: “Tôi luôn tiếp họ chu đáo vì chiến tranh còn phải để rút kinh nghiệm cho đời sau nữa mà!”.

Giữa những cuộc vui hội ngộ, chúng tôi cố tìm hiểu về câu chuyện đối thoại giữa tướng Tám Vị với ký giả Roeert Kaiser (phóng viên của Washington Post), nhà sử học Mỹ tiến sĩ John Darrell Sherwood và cố vấn hải quân John J.Donovan. Ông Tám Vị cho rằng: Một khi vững vàng về lập trường chính trị, thế chân kiềng của chính nghĩa, nền tảng vô địch của chiến tranh nhân dân, tầng tri thức trải nghiệm trong chiến tranh và văn hóa “quân tử” của người chiến thắng sẽ có đủ tâm thế sẵn sàng đối thoại sau cuộc chiến để minh chứng “văn hóa Việt”, không sợ “diễn biến hòa bình”, không sợ “rào cản” đố kỵ. Thật vậy, tướng Tám Vị là người duy nhất ở Bến Tre có hàng chục cuộc đối thoại sau cuộc chiến về đề tài chiến tranh, quân đội hệ lụy của cuộc chiến với nhiều nhân vật có tầm cỡ đến từ nước Mỹ, nước Nhật, kể cả trung tướng phụ trách chiến tranh tâm lý của quân đội viễn chinh Mỹ ở Nam Việt Nam. Ông còn có nhiều cuộc đối thoại, trao đổi kinh nghiệm về chiến tranh nhân dân với anh em ở các nước châu Mỹ la tinh.

TÔI MUỐN GẶP NHỮNG NGƯỜI MẸ MIỀN BẮC

Mời đi Mỹ không chịu đi, nhưng rồi ông buột miệng tuôn ra một ước mơ: “Tôi muốn được ra gặp những bà mẹ miền Bắc một lần. Tôi muốn lạy tạ họ để xin lỗi và cảm ơn vì nghĩa cả trong cuộc đời này!”. Ông rưng nước mắt đọc câu: “Nhất tướng công thành vạn cốt khô”, rồi chân thành: “Mỗi một chiến công, một cấp quân hàm của tôi là sinh mệnh bao nhiêu người lính trẻ. Tôi muốn lạy tạ những người mẹ bởi họ đã cho tôi những đứa em, những đồng đội tuyệt vời. Theo lệnh tôi, họ chiến đấu và hy sinh. Dù vì bất kỳ lý do chung nào, đối với tôi, đó cũng là một day dứt không nguôi”.

Phút chốc tướng Nguyễn Hữu Vị bỗng trở thành một người mềm yếu.

Lính tráng ông kể mỗi khi đồng đội hy sinh, dù chiến trường đang ác liệt ông cũng sẽ quát lên: “Tìm mọi cách đưa thi thể nó về, nếu không đưa được, đừng nhìn mặt tôi nữa!”.

Chiến tranh có sự nhẫn tâm, sự ác độc, mưu đồ, nhưng cũng có cả những tình thương lớn hơn chính con người mình. Tướng Tám Vị nhớ nhung đồng đội. Không ở trong cuộc, khó mà hiểu câu nói có vẻ dửng dưng của ông nhớ lại lần chấp hành mệnh lệnh chỉ huy trận đánh cận Tết: “Ngày 30 Tết người ta rước ông bà, còn tôi đi rước đồng đội mình!”. Trong ấy chứa những niềm đau thương dữ dội mấy chục năm sau ông còn thấy nhói lòng.

Cách đây vài năm, ông nhận lương hưu, nhờ một anh bạn tôi đặt giùm bộ máy vi tính mới. Vị tướng già về tẩn mẩn học cách gõ từng con chữ, cách vào internet. Giờ đây ông đã xử lý thành thạo mọi trang chủ các tờ báo, biết e-mail gởi bài viết cho các tạp chí, biết “chìa khóa” của Google mỗi khi kiếm tìm một ẩn số nào đó trong quá khứ hay tương lai.

Ông trầm ngâm nhấp một ngụm rượu, khi chúng tôi cố gợi nhớ về những lần ông ra lệnh cho Đặc công thủy khuấy động các dòng sông, ra lệnh đội quân “người nhái” dưới quyền chỉ huy của Ba Sơn Sừng nhận chìm tàu chiến đối phương ở vàm Kỳ Hôn, vàm Bến Tre, mệnh lệnh cho các phân đội hỏa lực của Tiểu đoàn 516 diệt đoàn tàu cứu viện của Mỹ trên sông Ba Lai và Đội Săn tàu của Trương Vũ Sơn đánh chìm hàng mấy chục tàu chiến trên sông Giồng Trôm mà Đài Tiếng nói Việt Nam gọi là “Bạch Đằng giang thời đại”, ông đủng đỉnh buông lời: “Công trạng lớn nhất thuộc về những bà mẹ miền Bắc lẫn miền Nam mà tôi chưa gặp họ để tạ lỗi và cảm ơn!”.

TƯỚNG LÀ NGƯỜI THOÁT HIỂM SAU CÙNG

Một lần, Chiến đoàn của Nguyễn Hữu Vị và Tỉnh đội trưởng Lê Minh Đào (Ba Đào) bị bao vây ngặt nghèo tại Sơn Phú (Giồng Trôm). Sát nách đơn vị bảo vệ ông là hai tiểu đoàn đối phương đang tìm cách siết chặt vòng vây. Bên ngoài là đơn vị thiết vận làm chủ lộ số 5, cứ 300m có một xe tăng M113. Dưới sông Hàm Luông là Lữ đoàn tàu chiến lớn nhỏ bịt kín. Trên trời trực thăng quần đảo, pháo sáng bắn tới cái hộp quẹt trên mặt đất cũng bị phát hiện. Tình thế hiểm nghèo, ông Ba Đào nói với ông Tám Vị: “Có lẽ vòng vây tử thần này sẽ kết thúc sự nghiệp chính trị - quân sự của anh em mình!”. Tỉnh đội phó kiêm Chiến đoàn trưởng Nguyễn Hữu Vị nhìn chăm chăm vào bản đồ tác chiến, rít thuốc liên tục, rồi bất ngờ hạ đạt mệnh lệnh, giao nhiệm vụ các đơn vị thuộc quyền, ra lệnh Ba Thanh Phòng dẫn toán quân chủ động tạo ra tình huống “ngộ chiến” giữa hai đơn vị chủ lực của đối phương chưa kịp “bắt tay”. Vòng vây được tháo nút. Ông mệnh lệnh cho Ba Sơn Sừng (Tham mưu phó Chiến đoàn) chỉ huy phân đội bảo vệ và trinh sát Chiến đoàn kiên cường 17 lần đánh bật các mũi tiến quân của địch định xóa sổ sở chỉ huy của Ba Đào và Tám Vị. Ông Tám Vị tin cậy giao thêm cho Ba Sơn Sừng chỉ huy trinh sát dò tìm đường thoát hiểm, tổ chức hỏa lực mạnh bảo vệ cửa mở, dẫn quân thoát ra bằng một lối duy nhất là con mương dẫn nước của nông dân giữa hai xe tăng chực chờ nhả đạn. Đi ở giữa có thể thấy đối phương ngồi hút thuốc trên xe. Ông Ba Đào im lặng thật lâu rồi hỏi: “Tỷ lệ tổn thất sẽ là bao nhiêu?”. Cắn răng, ông Tám Vị đáp: “Năm mươi phần trăm!”, rồi nói thêm: “Tôi và anh sẽ là người ra sau cùng, chúng ta sẽ cùng chết với anh em”. Ông Tám Vị yêu cầu điều thương binh, tử sĩ ra trước, các đơn vị bộ binh, hỏa lực lần lượt ra sau. Đúng lời hứa, khi mọi người thoát hết thì ông Tám Vị và ông Ba Đào bước ra sau cùng. Đồng đội nói rằng nhờ cái “tỉnh” và cái “tài” hợp nhất thành bản lĩnh chỉ huy của ông Tám Vị đã cứu sống cả ngàn quân nhân và làm thất bại quyết tâm của Tư lệnh Vùng IV chiến thuật cố sức huy động hải-lục-không quân vây, diệt Chiến đoàn Bến Tre. Chuyện thoát khỏi vòng vây tử thần ở Sơn Phú trở thành một chiến công và là “chiến lệ thoát hiểm” của cấp Khu và Miền.

Ông Tám Vị cho hay, chưa bao giờ ông đóng sở chỉ huy của mình cách trận địa trên 500m, dù qui định ông có thể lùi xa 2km. “Đánh sao được khi mình không nằm chung sự sống chết với đồng đội? Tôi từng cách chức rất nhiều chỉ huy không dám sống chết cùng với lính của mình!”.