Nuôi con nuôi là việc xác lập quan hệ cha mẹ và con giữa người nhận nuôi con nuôi và người được nhận nuôi con nuôi.
Theo đó, mục đích của việc nhận con nuôi là đảm bảo cho người được nhận làm con nuôi được trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục phù hợp với đạo đức xã hội. Mặt khác, để đảm bảo đúng mục đích của việc nuôi con nuôi, pháp luật đã quy định rõ những trường hợp không được nhận con nuôi như: nghiêm cấm lợi dụng việc nuôi con nuôi để bóc lột sức lao động, xâm phạm tình dục, mua bán trẻ em hoặc vì mục đích trục lợi khác. Vì vậy, dù mục đích nhận con nuôi là để chăm sóc, giáo dục, nhưng về mặt đạo đức xã hội, pháp luật cũng có quy định trường hợp không giải quyết, như trường hợp của chị NTN (phường 2, thành phố Bến Tre).
Chị có quan hệ với ông H - đã chết vợ. Chị có thai và sinh con. Tuy mối quan hệ của họ không đăng ký kết hôn theo quy định pháp luật, không công khai ngoài xã hội, nhưng cơ quan có thẩm quyền đã xác nhận đứa con của chị sinh ra cũng là con của ông H. Ông H đã lớn tuổi, sức khỏe kém, mặc dù ông vẫn thừa nhận đó là con của ông, nhưng lại không có điều kiện kinh tế để nuôi con, còn riêng bản thân chị NTN, hoàn cảnh gia đình quá nghèo, cũng không thể nào nuôi nổi đứa bé. Biết được hoàn cảnh đó, con trai lớn của ông H đã đến gặp chị NTN, với mong muốn nhận đứa bé làm con nuôi.
Chị NTN rất băn khoăn, rằng làm như vậy có đúng với quy định của pháp luật không? Cán bộ Trợ giúp pháp lý trả lời, như sau:
Đây là một trường hợp đặc biệt. Dù rất muốn đứa bé đó được chăm sóc và giáo dục tốt, nhưng việc làm này trái với qui định của pháp luật. Các điều 68, 69, 71, 72, 73 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định các điều kiện để nhận con nuôi, như sau: Người nhận nuôi con nuôi phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; hơn con nuôi từ hai mươi tuổi trở lên; có tư cách đạo đức tốt; có điều kiện thực tế bảo đảm việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi…; được sự đồng ý của cha mẹ đứa trẻ. Việc nhận con nuôi phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đăng ký và ghi vào sổ hộ tịch.
So với các điều kiện trên, thì người con trai lớn của ông H có đủ điều kiện để nhận con nuôi. Tuy nhiên, trong trường hợp này là không được, vì con trai lớn của ông H và đứa trẻ là anh em cùng cha khác mẹ. Theo điểm 3, phần II, Thông tư 01/2008/TT-BTP Hướng dẫn thực hiện một số quy định của Nghị định số 158/2005/NĐ-CP quy định việc nhận nuôi con nuôi mà làm thay đổi thứ bậc trong gia đình (ông bà nhận cháu, anh chị nhận em làm con nuôi), thì không được giải quyết. Do đó, chị NTN không thể cho con của chị cho người con trai lớn của ông H làm con nuôi.
