Bà N.T.N có nhu cầu tư vấn: Cháu trai tôi 17 tuổi, trộm điện thoại của bà H ở gần nhà và đem bán được 4,5 triệu đồng, lấy tiền chơi game hết. Sau đó, bà H phát hiện và gửi đơn tố giác với Công an xã. Xin hỏi, cháu trai tôi có bị xử phạt gì không và phạt ra sao? Tôi phải làm gì để giảm nhẹ cho cháu?
Thắc mắc của bà được luật sư Lê Vũ Hồng Huệ (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Điều 91 Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 quy định về nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trên cơ sở phải lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.
Luật quy định người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật này, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự (TNHS) và áp dụng các biện pháp quy định tại Mục 2 chương này. Cụ thể như là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ trường hợp quy định tại Điều 134 (tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác); Điều 141 (tội hiếp dâm); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy)...
Việc truy cứu TNHS người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào những đặc điểm về nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm. Khi xét xử, Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn TNHS và áp dụng một trong các biện pháp quy định tại Mục 2 hoặc việc áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng quy định tại Mục 3 chương này không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.
Căn cứ vào các quy định nêu trên, đối chiếu với trường hợp cháu trai của bà, xin được tư vấn như sau:
Theo quy định tại khoản 1 Điều 12 BLHS thì cháu trai của bà vào thời điểm phạm tội là 17 tuổi. Cháu bà N đã đủ tuổi chịu TNHS đối với mọi tội phạm theo quy định của luật.
Hành vi của cháu trai bà là trộm điện thoại của bà H với giá trị tài sản bị chiếm đoạt là 4,5 triệu đồng. Việc làm của cháu bà đã gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội có thể bị truy tố hình sự về tội trộm cắp tài sản được quy định tại khoản 1 Điều 173 BLHS.
Tuy nhiên, vì cháu trai của bà dưới 18 tuổi nên phải áp dụng nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội được quy định tại Điều 90, 91 BLHS. Trong quá trình điều tra, cháu trai của bà có thể được miễn TNHS, nếu có căn cứ để áp dụng Điều 29 BLHS. Cháu của bà cũng có thể bị áp dụng hình phạt nhẹ hơn như cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ hoặc giáo dục tại xã (phường) nơi cháu bà đang cư trú.
Trước mắt, bà cần làm những việc sau để có thể xin giảm nhẹ TNHS cho cháu bà như: Nhanh chóng bồi thường thiệt hại đầy đủ cho bà H (trả lại hoặc hoàn trả trị giá điện thoại nếu đã bán); thành khẩn xin lỗi bà H, thỏa thuận hòa giải nếu có thể; trình bày các tình tiết giảm nhẹ như cung cấp tài liệu, chứng cứ cho cơ quan điều tra về nhân thân tốt...
Nếu được miễn truy cứu TNHS, cháu của bà vẫn có thể bị xử phạt hành chính theo quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.
H. Trâm (thực hiện)
