Bà Nguyễn Thị Nhì có nhu cầu tư vấn: Vợ chồng tôi kết hôn năm 2005, không có con chung, chỉ có ngôi nhà cấp 4 do chúng tôi cùng tạo lập. Năm 2015, vợ chồng tôi ly thân. Chồng tôi bị bệnh và chết đột ngột năm 2018. Tháng 6-2019, ông A đưa tôi tờ giấy biên nhận nói chồng tôi thiếu 400 triệu đồng và yêu cầu tôi phải trả nợ. Tôi hoàn toàn không biết việc chồng tôi có thiếu 400 triệu đồng. Tôi phải làm sao?
Thắc mắc của bà được luật sư Lê Vũ Hồng Huệ (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Theo quy định tại Điều 37 Luật Hôn nhân và Gia đình (HN&GĐ) năm 2014: Vợ chồng có các nghĩa vụ chung về tài sản sau đây: “1. Nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận xác lập, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà theo quy định của pháp luật vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm;...”.
Mặt khác, Điều 27 Luật HN&GĐ quy định trách nhiệm liên đới của vợ chồng trong trường hợp sau:
“1. Vợ, chồng chịu trách nhiệm liên đới đối với giao dịch do một bên thực hiện quy định tại Khoản 1 Điều 30 hoặc giao dịch khác phù hợp với quy định về đại diện tại các Điều 24, 25 và 26 của luật này.
2. Vợ, chồng chịu trách nhiệm liên đới về các nghĩa vụ quy định tại Điều 37 của luật này”.
Điều 615 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại:
“1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác;...”.
Theo lời trình bày của bà thì vợ chồng bà là hôn nhân hợp pháp. Tuy bà và chồng đã ly thân nhưng trên pháp lý vẫn còn là vợ chồng. Về quyền và nghĩa vụ vợ chồng được thực hiện theo quy định của Luật HN&GĐ. Vợ chồng bà có tài sản chung là căn nhà cấp 4. Bà là người thuộc hàng thừa kế thứ nhất và là người đồng sở hữu phần tài sản là căn nhà.
Ông A xuất trình giấy mượn nợ của chồng bà và yêu cầu thực hiện nghĩa vụ trả nợ của chồng bà. Do bà không cung cấp ngày tháng ghi trên tờ vay tiền nên chúng tôi không có căn cứ khẳng định trách nhiệm của bà có liên đới trả nợ cùng chồng hay không? Tuy nhiên, bà cần phân biệt như sau:
- Về trách nhiệm liên đới trong một số giao dịch do một bên vợ, chồng thực hiện:
Theo quy định của Luật HN&GĐ, vợ chồng có trách nhiệm liên đới đối với giao dịch do một bên thực hiện. Vì vậy, khi ông A yêu cầu bà trả nợ, nếu bà không đồng ý thì bà phải cung cấp chứng cứ chứng minh việc bà không biết chồng bà vay tiền của ông A. Cụ thể, chứng minh thời gian ly thân, chứng minh tài chính độc lập trong quá trình ly thân, chứng minh số tiền chồng bà vay của ông A không nhằm mục đích phục vụ kinh tế trong gia đình, không nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình như ăn, mặc, ở, học tập, khám chữa bệnh...
Trường hợp ông A khởi kiện yêu cầu giải quyết, nếu bà không cung cấp được các chứng cứ chứng minh chồng bà đã vay tiền mục đích sử dụng riêng cho ông thì nghĩa vụ liên đới trả nợ của bà sẽ được cơ quan chức năng xem xét theo quy định tại Điều 27 Luật HN&GĐ năm 2014. Nếu bà chứng minh được các yếu tố pháp lý trên thì bà không phải liên đới chịu trách nhiệm trả nợ cùng chồng của bà.
- Về thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại:
Sau khi chồng bà chết có để lại 1 căn nhà cấp 4. Căn nhà này được xác định là di sản thừa kế để lại cho người thừa kế, do vậy, người thừa kế có trách nhiệm trả số tiền đã vay của người chết trong phạm vi phần tài sản được hưởng thừa kế.
H.Trâm (thực hiện)
