Ông Nguyễn Thành Sự có nhu cầu tư vấn: Trong lúc đi chơi, con trai tôi (18 tuổi) và 3 người bạn bị nhóm 5 người đuổi đánh. Đang lúc bỏ chạy, con tôi bị vấp té vào hàng rào. Con tôi rút cây tầm vông làm rào quất vào nhóm người đuổi theo, chẳng may trúng vào đầu anh A (trong nhóm người đuổi theo) gây thương tích phải nhập viện cấp cứu (tỷ lệ thương tật 12%). Xin hỏi: Trường hợp của con tôi có được xem là phòng vệ chính đáng hay không? Con tôi có bị tù hay không?
Thắc mắc của ông được luật sư Lê Vũ Hồng Huệ (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Điều 22 Bộ luật Hình sự hiện hành quy định về phòng vệ chính đáng như sau: “Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.
Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại. Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của bộ luật này”.
Theo lời trình bày của ông, con trai ông trong lúc bị 5 thanh niên đuổi đánh đã bị vấp té vào hàng rào. Con ông (người bị té) đã rút cây tầm vông làm rào quất vào nhóm người đuổi theo để tự vệ và giải vây, nhưng chẳng may trúng vào đầu anh A (trong nhóm người đuổi theo). Anh A bị thương tích phải nhập viện cấp cứu (tỷ lệ thương tật 12%).
Sự việc trên phải được xem xét các yếu tố sau đây mới có thể xác định được con trai có phạm tội hay không?:
Về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự: Con trai ông đã 18 tuổi là đủ độ tuổi nhận thức được cây tầm vông là vật nguy hiểm, có tính sát thương cao nhưng đã sử dụng và có gây thương tích cho người khác nên phải chịu trách nhiệm.
Về hành vi phòng vệ: Con trai ông vì trong tình thế cấp thiết là bị té vào hàng rào nhưng vẫn bị nhóm 5 người tiếp tục đuổi đánh nên việc chống trả là phản xạ tự nhiên. Trong tình thế cấp thiết này, anh đã cố tìm cách để thoát khỏi sự tấn công của các thanh niên kia và đã dùng cây tầm vông làm hàng rào quất vào nhóm thanh niên để giải vây. Nếu đúng như vậy, đây được xem là hành vi phòng vệ chính đáng nên con trai ông không phải chịu trách nhiệm hình sự và không phải bồi thường cho anh A.
Tuy nhiên, do đây là lời trình bày của một phía từ ông. Việc đánh giá con trai ông có chống trả tương xứng để tự vệ hay không thì còn tùy thuộc vào các yếu tố khách quan khác tại hiện trường.
Nếu cơ quan điều tra xác định con trai ông có lỗi và đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì anh ta phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Khoản 1, Điều 134 Bộ luật Hình sự về “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” (có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm).
Ngoài ra, con trai ông còn phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người bị con ông gây thương tích theo quy định tại Điều 594 Bộ luật Dân sự năm 2015.
H.Trâm (thực hiện)
