Ông Nguyễn Văn Đạt có nhu cầu tư vấn: Năm 2014, tôi và ông T. mỗi người hùn 60 triệu đồng bơm cát, đổ xi-măng làm lối đi chung có chiều dài 50m, ngang 3m. Đất của tôi nằm phía trong đất của ông T. và ông T. cũng có thửa đất nằm phía trong đất của tôi. Tôi với ông T. chỉ thỏa thuận miệng rồi hùn tiền làm đường đi chung, có người làm chứng chứ không có hợp đồng. Gần đây, ông T. rào đường không cho tôi đi nữa và bảo tôi mở đường đi khác (phải qua mương và bất tiện hơn đường đi cũ). Xin hỏi, tôi có thể yêu cầu ông T. mở lối đi được không; tôi yêu cầu ông T. bồi thường tiền được không, thủ tục ra sao?
Thắc mắc của ông được luật sư Lê Vũ Hồng Huệ (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Điều 254 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định quyền về lối đi qua như sau:
“1. Chủ sở hữu có bất động sản (BĐS) bị vây bọc bởi các BĐS của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu BĐS vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.
Lối đi được mở trên BĐS liền kề nào mà được coi là thuận tiện và hợp lý nhất, có tính đến đặc điểm cụ thể của địa điểm, lợi ích của BĐS bị vây bọc và thiệt hại gây ra là ít nhất cho BĐS có mở lối đi.
Chủ sở hữu BĐS hưởng quyền về lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu BĐS chịu hưởng quyền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi do các bên thỏa thuận, bảo đảm thuận tiện cho việc đi lại và ít gây phiền hà cho các bên; nếu có tranh chấp về lối đi thì có quyền yêu cầu tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác xác định.
3. Trường hợp BĐS được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong theo quy định tại khoản 2 điều này mà không có đền bù”.
Mặt khác, Điều 186 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định về quyền khởi kiện vụ án: Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án khởi kiện tại tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Căn cứ các quy định trên, ông có quyền yêu cầu ông T. (chủ sở hữu có BĐS nằm ở bên ngoài) mở lối đi. Ông có thể gửi đơn yêu cầu tại UBND xã (phường) nơi có BĐS để được hòa giải (trường hợp này là khuyến khích, theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai).
Nội dung đơn, ông có quyền yêu cầu như sau: Thứ nhất, yêu cầu mở lại lối đi như đã thỏa thuận trước đây (tranh chấp lối đi). Thứ hai, yêu cầu mở lối đi khác và yêu cầu ông T. hoàn trả lại số tiền mà ông đã hùn làm lối đi trước đây.
Trường hợp hòa giải tại UBND xã (phường) không thành, ông có quyền nộp đơn khởi kiện đến tòa án nơi có BĐS có lối đi đang tranh chấp.
Hồ sơ gồm có:
+ Đơn khởi kiện (ông liên hệ tòa án nơi thụ lý yêu cầu để được hướng dẫn viết đơn theo mẫu). Trường hợp do dịch Covid-19 phải hạn chế việc đi lại, ông có thể điện thoại đến tòa án để được hướng dẫn thủ tục; hoặc có thể gửi đơn qua bưu điện. Một số giấy tờ như hộ khẩu, chứng minh thư nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân hoặc hộ chiếu còn giá trị sử dụng…
+ Tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của gia đình ông, sơ đồ, bản trích đo địa chính…).
+ Chứng cứ chứng minh việc ông hùn tiền làm lối đi cũ (người làm chứng, những người biết về việc hùn tiền làm đường đi chung…).
H. Trâm (thực hiện)
