Bà Nguyễn Thị Ánh (Châu Thành) có nhu cầu tư vấn: Tôi được người chú ruột cho thuê phần đất có diện tích là 2.000m2 tại xã Hữu Định, huyện Châu Thành. Thời hạn thuê là 15 năm, kể từ năm 2010 đến năm 2025. Tôi đã trồng cây bưởi trên phần đất này, đang vào mùa vụ cho trái và tôi đang thu hoạch.
Ngày 30-5-2018, chú tôi bị bệnh qua đời, không để lại di chúc. Hai con của chú tôi khởi kiện chia di sản thừa kế và tự ý vào vườn chiếm giữ phần đất và hoa lợi mà tôi đã thuê đang canh tác.
Xin hỏi: Tôi phải làm gì để gìn giữ tài sản của mình.
Thắc mắc của bà được luật sư Nguyễn Văn Tặng (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Do bà không nói rõ nội dung hợp đồng thuê đất là như thế nào. Cũng không nói rõ 2 người con của chú bà khởi kiện từ khi nào. Vụ việc này tòa án đã thụ lý giải quyết chưa hay chỉ mới hòa giải ở cấp xã. Do vậy, luật sư không thể tư vấn rõ cho bà được.
Tuy nhiên, nếu bà đã thuê đất của người chú từ năm 2010, đã trồng bưởi và đang thu hoạch. Điều này thể hiện bà đã quản lý, canh tác, sử dụng đất này từ lâu nhưng không có ai tranh chấp.
Nếu 2 người em là con của chú bà khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế thì tòa án phải xem xét đến quyền lợi hợp pháp của bà, xem xét giá trị cây trồng, tài sản trên đất mà bà đã canh tác, chăm sóc trong 8 năm qua.
Nếu hợp đồng thuê đất hợp pháp và còn thời hạn thì 2 người con của chú bà phải đảm bảo điều kiện thuê đất cho bà. Trường hợp 2 người này muốn lấy lại đất trước hạn mãn hợp đồng thuê đất thì phải bồi thường toàn bộ tài sản trên đất cho bà.
Nếu 2 người con của chú bà tự ý vào chiếm giữ đất và tài sản là sai quy định pháp luật. Trường hợp vụ kiện mới hòa giải tại xã, bà có thể yêu cầu cơ quan công an đến can thiệp, xử lý việc ngang nhiên chiếm đoạt tài sản của 2 người này.
Trường hợp vụ kiện do tòa án đang thụ lý giải quyết thì bà có thể làm đơn yêu cầu độc lập với tư cách là người có quyền và nghĩa vụ liên quan để yêu cầu tòa án ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. Bấy giờ, bà có quyền thu hoạch hoa lợi trên đất, tòa án sẽ buộc 2 người con của chú bà ra khỏi phần đất và trả lại tất cả các tài sản trên đất thuộc quyền quản lý của bà; bởi vì còn trong thời hạn hợp đồng thuê đất giữa bà và người chú. (Theo quy định tại Điều 114 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015).
Huỳnh Trâm (thực hiện)
