Nhận hối lộ là một trong 12 hành vi tham nhũng, được qui định tại Điều 3- Luật Phòng, chống tham nhũng. Tội nhận hối lộ là một trong các tội phạm về tham nhũng nghiêm trọng nhất, trực tiếp xâm phạm hoạt động đúng đắn và uy tín của các cơ quan, tổ chức; xâm hại các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Tội phạm này làm thoái hóa, biến chất một bộ phận cán bộ trong bộ máy Nhà nước và các tổ chức, làm giảm lòng tin của nhân dân, gây ảnh hưởng tiêu cực về nhiều mặt trong đời sống xã hội.
Điều 279- Bộ luật Hình sự năm 1999 qui định 4 mức khung hình phạt đối với tội nhận hối lộ.
- Khung1: Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn, trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào có giá trị từ 500 ngàn đồng đến dưới 10 triệu đồng hoặc dưới 500 ngàn đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm: gây hậu quả nghiêm trọng; đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm; đã bị kết án về một trong các tội (gồm: tham ô tài sản; nhận hối lộ; lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; lạm quyền trong khi thi hành công vụ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi; giả mạo trong công tác) chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
Tuy nhiên, theo Luật Sửa đổi, bổ sung một số Điều của Bộ luật Hình sự năm 2009 (BLHS sửa đổi), có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2010 và Nghị quyết số 33/2009/NQ-QH12 ngày 19-6-2009 của Quốc hội khóa 12: Kể từ ngày BLHS sửa đổi được công bố (29-6-2009): mức định lượng tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội nhận hối lộ là từ hai triệu đồng trở lên (trừ trường hợp có yếu tố định tội khác).
- Khung 2: Qui định hình phạt từ 7 năm đến 15 năm tù, nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây: có tổ chức; lạm dụng chức vụ, quyền hạn; phạm tội nhiều lần; biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước; đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt; của hối lộ có giá trị từ 10 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng; gây hậu quả nghiêm trọng khác.
- Khung 3: Qui định hình phạt tù từ 15 năm đến 20 năm, đối với các trường hợp sau: của hối lộ có giá trị từ 50 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng; gây hậu quả rất nghiêm trọng khác.
- Khung 4: Qui định hình phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình, đối với các trường hợp sau: của hối lộ có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên; gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khác.
Ngoài qui định các mức khung hình phạt nêu trên, Luật qui định: Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ một năm đến 5 năm, có thể bị phạt tiền từ 1 lần đến 5 lần giá trị của hối lộ, tịch thu một phần hoặc toàn bộ gia sản.
