Ông Nguyễn Văn Ròn có nhu cầu tư vấn: Bác tôi có 4 người con, đã mất vợ từ lâu. Bác tôi có di chúc cho con trai út được hưởng 4.000m2 đất và căn nhà thờ, còn 3 người con lớn mỗi người được 2.000m2 đất. Người con trai út của bác mê chơi không lo làm ăn, bác tôi giận nói sẽ hủy bỏ di chúc. Bác tôi bị bệnh và đã qua đời nay được 3 tháng. Các con của bác tìm nhưng không thấy di chúc để lại. Xin hỏi: Trường hợp của bác tôi, di sản thừa kế được chia cho các con như thế nào?
Thắc mắc của ông được luật sư Phạm Thị Kim Tuyến (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Điều 624 Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015 quy định: “Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết”. Thông tin của ông chưa cho biết rõ việc người bác của ông đã hủy bỏ di chúc hay bản di chúc bị thất lạc.
Mặt khác, theo quy định tại Điều 642 BLDS năm 2015: Kể từ thời điểm mở thừa kế, nếu bản di chúc bị thất lạc hoặc bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc thì coi như không có di chúc và áp dụng các quy định về thừa kế theo pháp luật. Trường hợp di sản thừa kế chưa chia mà tìm thấy di chúc thì di sản được chia theo di chúc. Trong thời hiệu yêu cầu chia di sản, trường hợp di sản đã chia mà tìm thấy di chúc thì phải chia lại theo di chúc nếu người thừa kế theo di chúc yêu cầu.
Trường hợp bác của ông đã hủy bỏ di chúc thì xem như không có di chúc hoặc nếu có để lại di chúc nhưng tại thời điểm mở thừa kế (ông ấy chết) di chúc bị thất lạc thì cũng xem như không có di chúc. Di sản của bác ông để lại sẽ được chia thừa kế theo pháp luật, được quy định tại Điều 651 BLDS năm 2015.
Trường hợp di sản bác của ông để lại, có thể xử lý như sau:
Thứ nhất, nếu di sản thừa kế chưa chia mà tìm được bản di chúc bị thất lạc thì sẽ chia thừa kế theo di chúc. Lúc này di chúc vẫn còn nguyên hiệu lực.
Thứ hai, nếu di sản đã chia thừa kế theo pháp luật, mà tìm thấy bản di chúc bị thất lạc thì có 3 khả năng xảy ra:
- Nếu người thừa kế theo di chúc không yêu cầu chia lại di sản, nghĩa là đồng ý với việc phân chia theo pháp luật trước đó thì xem như không có di chúc và không cần chia lại di sản.
- Nếu người thừa kế theo di chúc yêu cầu chia lại di sản theo nội dung di chúc tìm thấy nhưng thời điểm này đã hết thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế (30 năm đối với bất động sản; 10 năm đối với động sản - Điều 623 BLDS 2015) thì cũng không tiến hành chia lại di sản.
- Nếu người thừa kế theo di chúc yêu cầu chia lại di sản theo nội dung di chúc tìm thấy và vẫn còn trong thời hiệu yêu cầu chia di sản thì phải chia lại di sản theo di chúc.
H.Trâm (thực hiện)
