Bà N.Y.T (Giồng Trôm) có nhu cầu tư vấn: Tháng 12-2023, tôi kẹt tiền vay của người quen 100 triệu đồng, thỏa thuận trả tiền lãi 10 triệu đồng/tháng. Tôi trả tiền lãi đã hơn 1 năm nay, có xin chủ nợ bớt số tiền gốc 100 triệu đồng xuống còn 50 triệu đồng để tôi trả dứt nợ đã vay nhưng không được. Xin hỏi: Nhà nước quy định về lãi suất cho vay ra sao; hiện tôi hết khả năng trả lãi, giờ phải làm sao?
Thắc mắc của bà được luật sư Phạm Thị Kim Tuyến (Đoàn Luật sư Bến Tre) tư vấn như sau:
- Theo quy định tại khoản 1, Điều 468, Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015: Lãi suất vay trong giao dịch dân sự do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 20%/năm của khoản vay. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn 20%/năm (tối đa là 1,66%/tháng) thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
Mặt khác, khoản 1, Điều 2, Nghị quyết số 01/2021/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thì: Cho vay lãi nặng là trường hợp bên cho vay cho bên vay vay tiền với mức lãi suất gấp 5 lần trở lên mức lãi suất cao nhất quy định tại khoản 1, Điều 468, BLDS.
Như thông tin do bà cung cấp, bà đã vay 100 triệu đồng, thỏa thuận trả tiền lãi 10 triệu đồng/tháng, tương đương 120%/năm. Như vậy, mức lãi suất mà người cho vay thỏa thuận với bà cao hơn gấp 6 lần so với mức quy định của pháp luật, nên xem là hành vi trái pháp luật.
Theo quy định trên, cho vay với lãi suất vượt quá 100%/năm được xem là cho vay lãi nặng. Người cho vay lãi nặng có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 201, Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 về “Tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự”.
Theo đó, người cho vay lãi nặng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi thuộc một trong những trường hợp như “cho vay nặng lãi, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm”. Theo điều luật quy định thì tùy thuộc vào tính chất, mức độ của hành vi vi phạm mà người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tương ứng với các khung hình phạt quy định, mức phạt cao nhất là phạt tù đến 3 năm. Đồng thời, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30 - 100 triệu đồng.
Mặt khác, theo như bà cung cấp thì bà đã đóng (lãi cao) hơn 1 năm và bà đã xin chủ nợ giảm số tiền vay gốc xuống còn 50 triệu đồng, để bà trả dứt số tiền vay này nhưng chủ nợ không đồng ý. Đây thuộc trường hợp chủ nợ ép bên vay phải trả lãi “cắt cổ” nhằm thu lợi bất chính.
Do vậy, để tránh xảy ra hậu quả đáng tiếc và để bảo vệ cho gia đình mình, bà có thể làm đơn tố giác tội phạm và nộp tại cơ quan Công an xã (phường); cơ quan Cảnh sát điều tra cấp huyện (nơi bà cư trú) để trình báo, yêu cầu điều tra xác minh, xử lý về hành vi vi phạm pháp luật của chủ nợ về tội “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” và tội danh khác (nếu xảy ra trường hợp chửi bới, đe dọa, uy hiếp, hành hung… bà và người thân của bà).
Kèm theo đơn tố giác, bà cần phải có tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi cho vay lãi nặng của người cho vay như: người làm chứng, hợp đồng (giấy vay tiền) giữa bà và người cho vay, giấy tờ ký xác nhận về việc bà có trả lãi hàng tháng, tin nhắn qua lại, ghi âm các cuộc nói chuyện giữa bà và chủ nợ, chứng cứ chuyển khoản giao nhận tiền lãi… cho cơ quan công an.
H. Trâm (thực hiện)
