Trí tuệ nhân tạo trở thành công nghệ chủ đạo đưa đến sự chuyển đổi

AI - công nghệ chủ đạo đưa đến sự chuyển đổi. Ảnh: Đại học FPT

AI theo nghĩa hẹp thực hiện các nhiệm vụ cụ thể như lái máy bay tự động, y tá ảo, trợ lý ảo, tư vấn viên ảo, robot làm việc nhà, robot công nghiệp, phanh chống bó cứng, bộ lọc thư rác, nhận diện giọng nói, nhận diện khuôn mặt, xe tự hành…; AI theo nghĩa rộng (tổng quát) là một hệ thống trong tương lai có thể sánh ngang hoặc vượt quá khả năng hiểu và học hỏi của con người.

Trong tương lai, các ứng dụng AI kết hợp với các công nghệ khác sẽ mang lại lợi ích cho hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống, bao gồm cải thiện chăm sóc sức khỏe, giao thông an toàn và hiệu quả hơn, giáo dục được cá nhân hóa, phần mềm cải tiến cho các công việc hàng ngày và tăng năng suất cây trồng nông nghiệp. Mặc dù nhiều ứng dụng công nghệ AI mới sẽ có sẵn trên toàn cầu, nhưng có những lợi thế không tương xứng cho các quốc gia có khả năng hỗ trợ, phát triển và áp dụng AI ngay bây giờ. Việc áp dụng rộng rãi AI, đặc biệt là trong chiến tranh, cũng làm tăng nguy cơ lạm dụng có chủ ý hoặc tham gia hoặc leo thang ngoài ý muốn.

AI sẽ biến đổi hầu hết tất cả các ngành công nghiệp và phá vỡ cơ cấu lực lượng lao động toàn cầu, tạo ra các lĩnh vực việc làm mới. Để khai thác lợi thế của AI, đồng thời giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp, các quốc gia và tập đoàn sẽ cần tập trung vào giáo dục và đào tạo lại lực lượng lao động của họ.

Các ngành và tổ chức phụ thuộc vào AI trong tương lai sẽ cần có một lượng dữ liệu khổng lồ để hoạt động hiệu quả và cạnh tranh. Các tổ chức, công ty và quốc gia đã đầu tư vào các phương thức để thu thập, phân loại, lưu trữ và kiếm tiền từ dữ liệu sẽ có lợi thế. Lượng dữ liệu chưa từng có trong tương lai sẽ cung cấp những hiểu biết và khả năng tạo ra giá trị, nhưng cũng sẽ mở ra các vấn đề về quyền truy cập, quyền riêng tư, quyền sở hữu và kiểm soát dữ liệu khi các lĩnh vực cạnh tranh và xung đột ngày càng gia tăng.

Sự phát triển của AI và mức độ tham gia của con người vào quá trình ra quyết định, nếu có, sẽ tiếp tục làm dấy lên những lo ngại về vấn đề đạo đức và các quan điểm về nghĩa vụ đạo đức có thể sẽ khác nhau trên toàn cầu. Ngoài ra, bản chất không rõ ràng của việc ra quyết định bằng AI làm tăng khả năng xảy ra sai lệch không chủ ý, phân biệt đối xử, kết quả không mong muốn hoặc định hướng sai có chủ ý. Hợp tác để nâng cao AI đáng tin cậy, với các quy trình ra quyết định minh bạch và rõ ràng, có thể cải thiện lòng tin và sự tự tin cho tất cả các bên. Mặc dù nhiều quốc gia sẽ phát triển các quy tắc nghiêm ngặt về việc sử dụng dữ liệu cá nhân, nhưng sẽ có tranh luận về việc liệu các quy tắc này có thể cùng tồn tại với việc thực hiện đầy đủ các khả năng của AI hay không.

AI sẽ mang lại lợi thế mạnh mẽ cho các quốc gia kết hợp AI vào hệ thống quân sự của họ. AI sẽ nâng cao hiệu suất của các hệ thống vũ khí, phòng thủ và an ninh hiện có, cả vật lý và mạng, trong khi các kỹ thuật chống AI, được thiết kế để phủ nhận hoặc gây nhầm lẫn cho việc ra quyết định dựa trên AI, cũng có khả năng xuất hiện.

Các nhà lãnh đạo chính trị và doanh nghiệp trên toàn thế giới đang tìm kiếm tài năng toàn cầu và đang rót các nguồn lực vào việc phát triển AI, với hy vọng là một trong những người đầu tiên sử dụng nó để định hình lại xã hội, nền kinh tế và thậm chí cả chiến tranh. Được kích hoạt bởi sự gia tăng đồng thời về dữ liệu chất lượng cao, khả năng tính toán và liên kết truyền thông tốc độ cao, AI sẽ thách thức các nhà lãnh đạo theo kịp và gặt hái những lợi ích trong khi giảm thiểu các tác động có hại.

Trong bối cảnh AI đã có sự phát triển vượt bậc và trở thành một trong những công nghệ then chốt góp phần chuyển đổi và thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia, ngày 26-1-2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 127/QĐ-TTg về Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030. Chiến lược đưa ra mục tiêu “đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI, đưa AI trở thành lĩnh vực công nghệ quan trọng của Việt Nam trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và từng bước đưa Việt Nam trở thành điểm sáng về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI trong khu vực và trên thế giới.

Nguyễn Thanh Tùng

Trung tâm Khoa học và Công nghệ